Komunikat Komitetu Stabilności Finansowej po posiedzeniu dotyczącym nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym
Warszawa, 6 grudnia 2024 r.
W posiedzeniu Komitetu Stabilności Finansowej, które odbyło się 6 grudnia 2024 r. uczestniczyli:
- Artur Soboń, Członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego jako Przewodniczący Komitetu,
- Jurand Drop, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów,
- Jacek Jastrzębski, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
- Maciej Szczęsny, Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Komitet, wykonując obowiązki ustawowe, podjął uchwałę, w której podtrzymał skierowaną do Ministra Finansów rekomendację z 14 czerwca 2024 r. w sprawie wysokości wskaźnika bufora antycyklicznego. Docelowa rekomendowana przez Komitet wysokość tego wskaźnika wynosi 2%, przy stopniowym dojściu do pożądanego poziomu. Przedstawiciel Ministra Finansów przyjął rekomendację i potwierdził, że aktualnie nie ma potrzeby podejmowania dodatkowych działań w tym zakresie. Wskaźnik bufora antycyklicznego wprowadzony rozporządzeniem Ministra Finansów[1] i stosowany od 25 września 2025 r. wynosi 1%.
Członkowie Komitetu przedyskutowali źródła ryzyka w polskim systemie finansowym i jego otoczeniu, wskazane w cyklicznej ankiecie przeprowadzanej wśród instytucji reprezentowanych w KSF. Koszty ryzyka prawnego walutowych kredytów mieszkaniowych wciąż stanowią główne obciążenie dla banków. Kolejne miejsca w hierarchii słabych punktów w bieżącej edycji ankiety zajęły:ryzyko geopolityczne oraz ryzyko podważania WIBOR. W porównaniu z III kwartałem 2024 r. obniżono ogólną ocenę ryzyka na rynku nieruchomości mieszkaniowych. W ocenie Komitetu istotnie ograniczono także ryzyko słabości niektórych instytucji i zarażania.
Komitet zapoznał się z cykliczną oceną tendencji na krajowym rynku nieruchomości mieszkaniowych. Nominalne oraz realne wzrosty cen mieszkań charakteryzowały się w ostatnich kwartałach niższą dynamiką w związku ze spadkiem popytu. Zaobserwowano zwiększenie liczby oferowanych mieszkań, jednak malejąca liczba nowych inwestycji wprowadzanych do sprzedaży może wpłynąć na wielkość podaży w przyszłości. Jakość portfela kredytów mieszkaniowych pozostaje na bezpiecznym poziomie.
Wyniki analizy sytuacji na rynku nieruchomości komercyjnych nie wskazują na występowanie napięć i zwiększonego ryzyka dla polskiego sektora bankowego wynikającego z finansowania rynku nieruchomości komercyjnych – ekspozycje polskich banków na ten rynek pozostają relatywnie niskie.
Komitetowi przedstawiono wyniki analizy sytuacji polskiego sektora bankowego na tle Unii Europejskiej. Krajowy sektor pozostaje jednym z mniejszych w UE pod względem relacji jego aktywów do PKB. Analizując bieżące tendencje, zwrócono uwagę na niski i spadający udział kredytów w aktywach i systematyczny wzrost zaangażowania w skarbowe papiery dłużne. Cechą szczególną polskich banków jest również znacząca i stale zwiększająca się nadwyżka depozytów nad kredytami. Polski sektor bankowy osiąga jedne z najwyższych w UE marże odsetkowe. Jednocześnie ze względu na występowanie specyficznych kosztów, w szczególności związanych z ryzykiem prawnym, nie znajduje to pełnego odzwierciedlenia we wskaźnikach zyskowności. Zyskowność polskich banków od pewnego czasu odbudowuje się zbliżając się do średniej w UE, ale pozostaje niższa niż w innych krajach regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Komitet ocenił, że zarówno nadwyżki kapitałowe, jak i wysokie bufory płynnościowe stwarzają w bankach przestrzeń do kreowania kredytu dla gospodarki.
Członkowie Komitetu zapoznali się z prezentowanymi cyklicznie przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego informacjami na temat ryzyka cybernetycznego w polskim systemie finansowym. Zagrożenia związane z ICT (Information and Communication Technologies) i cyberprzestrzenią w poszczególnych sektorach systemu finansowego kształtują się na średnim poziomie. Nie obserwuje się zjawisk negatywnie wpływających na stabilność rynku finansowego. Podmioty sektora finansowego dobrze radzą sobie ze wzrostem liczby ataków cybernetycznych.
Na posiedzeniu omówiono również zaangażowanie i działania podejmowane przez instytucje sieci bezpieczeństwa finansowego oraz sektor bankowy i sektor ubezpieczeń w związku z powodzią, która dotknęła Polskę we wrześniu br. Wpływ powodzi na jakość kredytów w bankach oraz koszty dla firm ubezpieczeniowych będą mogły być szerzej ocenione na początku 2025 r.
Realizując Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego[2], Komitet zapoznał się z analizami dotyczącymi ekspozycji polskiego sektora bankowego w Belgii i uznał, że zachodzą przesłanki pozwalające na nieodwzajemnianie wprowadzonego w tym kraju instrumentu makroostrożnościowego.
Komitet zapoznał się z przeglądem polityki makroostrożnościowej prowadzonej przez poszczególne kraje oraz na forum Unii Europejskiej.
Kolejne regularne posiedzenie Komitetu dotyczące nadzoru makroostrożnościowego zaplanowano na marzec 2025 r.
[1] Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 września 2024 r. w sprawie wskaźnika bufora antycyklicznego (Dz.U. 2024 poz. 1400).
[2] Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego z dnia 15 grudnia 2015 r. w sprawie oceny skutków transgranicznych oraz dobrowolnej wzajemności środków polityki makroostrożnościowej (ERRS/2015/2).