Oświadczenie Narodowego Banku Polskiego
Oświadczenie NBP z dnia 12 września 2024 r.
Szanowni Państwo,
działania Narodowego Banku Polskiego pod moim kierownictwem uratowały gospodarkę kraju przed kryzysem w okresie pandemii COVID 19 i zlikwidowały inflację wynikającą z działań Rosji.
Dziś za te właśnie działania większość parlamentarna grozi mi Trybunałem Stanu. Zwracam się więc bezpośrednio do Państwa, aby wyjaśnić powody decyzji organów NBP w ostatnich latach.
Oświadczam, że kategorycznie zaprzeczam wszystkim sformułowanym zarzutom wstępnego wniosku o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, bowiem w rzeczywistości nie mają one żadnego uzasadnienia faktycznego ani prawnego.
Szanowni Państwo,
niniejsza procedura została wszczęta z powodu rzekomego złamania przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustaw w związku z zajmowanym przeze mnie stanowiskiem Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Zwracam uwagę, iż nie zostały przedstawione żadne istotne, konkretne i obiektywnie uzasadnione zarzuty dotyczące jakoby niewypełniania przeze mnie, jako Prezesa Narodowego Banku Polskiego, mandatu wskazanego przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy.
Nie przedstawiono także żadnych dowodów na złamanie przeze mnie obowiązującego prawa.
Zarzuty te są formułowane całkowicie bezpodstawnie i umotywowane politycznie, z pozornie tylko merytorycznym uzasadnieniem.
Odpowiednie stanowisko w tym przedmiocie zaprezentujemy na stronie internetowej Banku.
Podkreślam, iż wszelkie moje działania, a także Narodowego Banku Polskiego, miały oparcie w obowiązujących przepisach prawa zgodnie z zasadą praworządności wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, tj. „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”.
Potwierdzały to także każdorazowo opinie m.in. Europejskiego Banku Centralnego, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, niezależnych biegłych rewidentów badających corocznie sprawozdanie finansowe Narodowego Banku Polskiego, a także ówczesne wystąpienia pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli.
Zwracam ponadto uwagę, iż kluczowe działania podjęte przez Narodowy Bank Polski w latach 2020 – 2021, tj. w czasie kryzysu wywołanego pandemią COVID 19, a następnie pogłębionego agresją Rosji w Ukrainie, uchroniły polską gospodarkę od załamania.
Narodowy Bank Polski jako jedyny spośród organów władzy publicznej posiadał wyłączną kompetencję do realizowania polityki pieniężnej, w celu zabezpieczenia interesów Rzeczypospolitej Polskiej wobec istniejących poważnych zagrożeń, co zrealizował z sukcesem, zapewniając funkcjonowanie gospodarki bez zakłóceń.
Było to wielokrotnie podkreślane zarówno przez Europejski Bank Centralny jak i kluczowe międzynarodowe instytucje bankowe oraz finansowe.
W powyższym kontekście, odnosząc się do podstawowego celu działalności NBP, należy podkreślić, iż w efekcie wdrożonych działań banku centralnego, w II kwartale 2024 r. inflacja w Polsce wyniosła 2,5% i znajdowała się dokładnie w celu inflacyjnym (wobec stanu w lutym 2023 r., kiedy wynosiła 18,4%, zaś jeszcze w grudniu 2023 r. wynosiła 6,2%). Wprawdzie w ciągu ostatnich miesięcy – zgodnie z przewidywaniami NBP – inflacja wzrosła, jednak wynikało to przede wszystkim z podwyżki administrowanych cen nośników energii, a zatem czynnika niezależnego od polityki pieniężnej NBP. Dzięki kontynuowanym staraniom banku centralnego poziom inflacji zostanie sprowadzony do celu inflacyjnego NBP.
Szanowni Państwo,
prawidłowo funkcjonujący bank centralny powinien być niezależny od rządu i parlamentu. Całkowicie niezależny od rządu i parlamentu. W świetle cyklicznie publikowanych raportów Komisji Europejskiej oraz Europejskiego Banku Centralnego o Konwergencji, ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu nie jest zgodna ze wszystkimi wymaganiami dotyczącymi niezależności banku centralnego i jego organów. Znalazło to także wyraz w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 stycznia 2024 r., a także w ostatnim wyroku z dnia 20 sierpnia 2024 r.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia te mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
W komunikacie po wydaniu wyroku z dnia 20 sierpnia 2024 r. Trybunał podkreślił, że konstytucyjna zasada niezależności Narodowego Banku Polskiego i jego organów wyklucza możliwość nadawania ciałom o charakterze politycznym, np. komisjom sejmowym, uprawnień, które mogłyby stanowić środek nacisku na bank centralny. Realizacja ustawowych uprawnień Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w stosunku do Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz pracowników tego Banku, może sparaliżować prace tego banku.
Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że stwierdzenie niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów powoduje, że wszystkie postępowania prowadzone na ich podstawie tracą podstawę prawną.
Wskazane orzeczenia nie są jednak – jak widać – przestrzegane przez organy Sejmu RP.
Dodatkowo, w świetle analiz Kancelarii Sejmu przygotowanych na polecenie Marszałka Szymona Hołowni, wstępny wniosek zawiera uchybienia formalne, a mimo wszystko sprawie został nadany dalszy bieg.
Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę, że treść zasadnicza wstępnego wniosku odwołuje się do rzekomych zdarzeń dotyczących zadań realizowanych przez organy kolegialne Narodowego Banku Polskiego, tj. przez Radę Polityki Pieniężnej i Zarząd Narodowego Banku Polskiego – a nigdy samodzielnie przez Prezesa NBP.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ani ustawa o Trybunale Stanu nie przewidują w ogóle odpowiedzialności konstytucyjnej członków Rady Polityki Pieniężnej ani członków Zarządu NBP, co oznacza, że brak jest podstaw do odpowiedzialności konstytucyjnej za wspólne działanie w ramach tych organów, w zakresie wykonywania ich kolegialnych kompetencji, w tym także za działania Prezesa NBP jako osoby wchodzącej w skład tych organów.
Ze wszystkich wskazanych względów zainicjowanie i prowadzenie postępowania przez sejmową Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej przeciwko Prezesowi Narodowego Banku Polskiego jest niedopuszczalne i należy potraktować jako złamanie zasady niezależności banku centralnego.
Zasada ta wynika również bezpośrednio z prawa Unii Europejskiej, przede wszystkim z artykułu 130 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego prezes banku centralnego może zostać zwolniony z urzędu wyłącznie wówczas, gdy nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swych funkcji lub dopuścił się poważnego uchybienia.
Przedstawione w sprawie niniejszej zarzuty w żaden sposób nie uprawniają do przyjęcia, iż zaistniały tego rodzaju okoliczności.
Wdrażane przez polityków postępowanie zmierzające do odwołania prezesa banku centralnego może doprowadzić do powstania niebezpiecznego precedensu szczególnie w Polsce, ale także na skalę międzynarodową, w zakresie drastycznego kwestionowania wypracowanej przez lata zasady niezależności banków centralnych, w szczególności zaś niezależności personalnej i funkcjonalnej.
Przypomnieć należy ponadto, iż moi poprzednicy na stanowisku Prezesa NBP, tj. pani prof. Hanna Gronkiewicz-Waltz oraz prof. Leszek Balcerowicz, byli strażnikami owej niezależności w stosunku do banku centralnego, działając w interesie Narodowego Banku Polskiego i jego kolejnych prezesów, czemu dali wyraz, odmawiając stawiennictwa w celu przesłuchania przed sejmowymi komisjami śledczymi w latach 2006–2007.
Szanowni Państwo,
oświadczam, iż instrumentalne wykorzystanie procedury odpowiedzialności konstytucyjnej na doraźne, wyłącznie polityczne potrzeby, stanowi nadużycie prawa, nie powinno mieć miejsca w demokratycznym państwie prawnym, prowadzi do degradowania instytucji państwa polskiego i osłabia jego fundamenty.
Jest to działanie bezprecedensowe, unikatowe w skali światowej, które będzie miało długoterminowy negatywny wpływ na postrzeganie Polski w relacjach z zagranicą.
Biorąc pod uwagę powyższe, apeluję jeszcze raz o głęboką rozwagę i zaniechanie działań o charakterze czysto politycznym, obiektywnie nieuprawnionych oraz szkodliwych, na rzecz podejmowania rzeczywiście uzasadnionych prac w celu budowania dobra wspólnego, zwłaszcza w obliczu istniejących poważnych zagrożeń o charakterze geopolitycznym.
Dziękuję za Państwa uwagę.
Ladies and Gentlemen,
The actions of Narodowy Bank Polski under my leadership saved the coun-try’s economy from crisis during the COVID-19 pandemic and eliminated the inflation caused by Russia’s military action.
Today the parliamentary majority is threatening me with the Tribunal of State for these very actions. Therefore, I address you directly to explain the reasons for the decisions of the NBP bodies in recent years.
I state that I categorically reject all the allegations of the preliminary motion on accountability before the Tribunal of State, since in reality they do not have any factual or legal justification.
Ladies and Gentlemen,
This procedure has been initiated due to the alleged violation of the provi-sions of the Constitution of the Republic of Poland and acts of law in relation to the post of Governor of Narodowy Bank Polski that I hold.
I would like to point out that no relevant, specific or objectively substantiated allegations have been presented regarding how I, the Governor of Narodowy Bank Polski, failed to fulfil the mandate indicated by the Constitution of the Republic of Poland and the acts of law.
Neither has any evidence been presented of my alleged violation of the applicable law.
These allegations are completely groundless and have been formulated with political motivations, with only seemingly substantive grounds.
We will publish our position on this subject on the Bank’s website.
I underline that all my actions, as well as those of Narodowy Bank Polski, were based on the binding provisions of the law in accordance with the prin-ciple of the rule of law expressed in Article 7 of the Constitution of the Repub-lic of Poland, i.e. “The organs of public authority shall function on the basis of, and within the limits of, the law”.
This was confirmed in each case by the opinions of, among others, the Euro-pean Central Bank, the International Monetary Fund, the Organisation for Economic Cooperation and Development, independent auditors auditing the annual financial reports of Narodowy Bank Polski, and also the post-audit statements of the Supreme Audit Office at the time.
Moreover, I would like to point out that the key measures taken by Narodowy Bank Polski in recent years, in particular during the crisis triggered by the COVID-19 pandemic, which was then exacerbated by Russia’s military aggres-sion against Ukraine, prevented the Polish economy from collapsing.
Among the public authority bodies in Poland, Narodowy Bank Polski had exclusive competence to conduct monetary policy in order to safeguard the interests of the Republic of Poland against the existing grave threats, some-thing that it successfully achieved, ensuring the smooth functioning of the economy.
This was underlined many times by the European Central Bank as well as by key international banking and financial institutions.
In this context, when referring to the basic objective of the activities of NBP, it should be underlined that as a result of the measures implemented by the central bank, in the second quarter of 2024 inflation in Poland amounted to 2.5 per cent and was exactly at the inflation target (compared to the situation in February 2023, when inflation was 18.4 per cent, whereas in December 2023 it was still 6.2 per cent). It is true that in recent months – in line with the NBP projections – inflation increased, which was mainly a result of a rise in administered prices of energy, a factor independent of the NBP monetary policy. Thanks to the continued efforts of the central bank, the level of infla-tion will be brought down to the NBP inflation target.
Ladies and Gentlemen, A properly functioning central bank should be independent of the government and parliament. Completely independent of the government and parliament. In light of the periodically published Convergence Reports of the European Commission and the European Central Bank, the Act of 26 March 1982 on the Tribunal of State is not consistent with all the requirements with regard to the independence of the central bank and its bodies. This was also expressed in the ruling of the Constitutional Tribunal of 11 January 2024, and also in the recent ruling of 20 August 2024.
In accordance with Article 190(1) of the Constitution of the Republic of Poland, these rulings have a universally binding legal effect and are final.
In a press release published after the judgment of 20 August 2024, the Tribunal emphasized that the constitutional principle of independence of Narodowy Bank Polski and its bodies excludes the possibility of granting to bodies of a political nature, e.g. parliamentary committees, powers which could be used to exert pressure on the central bank. The exercise of the statutory powers of the Constitutional Accountability Committee with regard to the Governor of Narodowy Bank Polski and the Bank’s employees may paralyse the work of the Bank.
At the same time, the Constitutional Tribunal explained that the ruling on the unconstitutional character of the contested provisions means that all the proceedings conducted on the basis thereof cease to be grounded in the law.Yet, as you can see, the said rulings are not complied with by the bodies of the Sejm of the Republic of Poland.
Moreover, in the light of the analyses of the Chancellery of the Sejm prepared at the request of Marshal Szymon Hołownia, the preliminary motion has legal deficiencies; nevertheless, the procedure is being pursued.
Additionally, it should be noted that the main content of the preliminary motion makes reference to alleged events concerning the tasks performed by collegial bodies of Narodowy Bank Polski, i.e. by the Monetary Policy Council and the Management Board of Narodowy Bank Polski, and never by the NBP Governor himself.
Neither the Constitution of the Republic of Poland nor the Act on the Tribunal of State provide for the constitutional accountability of the members of the members of the Monetary Policy Council or the members of the NBP Management Board, which means that there are no grounds for constitutional accountability for their joint actions as members of these bodies, as regards the exercise of their collegial competencies, including for the actions of the NBP Governor as a member of these bodies.
For all the above mentioned reasons, the initiation and conduct of the pro-ceedings by the parliamentary Constitutional Accountability Committee against the Governor of Narodowy Bank Polski is inadmissible and should be considered a violation of the principle of central bank independence.
This principle stems directly from the laws of the European Union, especially from Article 130 of the Treaty on the Functioning of the European Union.
In accordance with Article 14(2) of the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank, a central bank governor may be relieved from office only if he no longer fulfils the conditions required for the performance of his duties or if he has been guilty of serious misconduct.
The allegations presented in this case in no way justify the assumption that such circumstances have taken place.
The proceedings pursued by the politicians aimed at dismissing the central bank’s governor may give rise to a dangerous precedent in Poland, in particu-lar, but also on an international scale as regards the drastic questioning of the principle of central bank independence, which has taken many years to develop, including in particular personal and functional independence.
It should also be remembered that my predecessors in the post of NBP Governor, namely Professor Hanna Gronkiewicz-Waltz and Professor Leszek Balcerowicz, were guardians of central bank independence and acted in the interests of Narodowy Bank Polski and its successive governors by refusing to appear before parliamentary committees of inquiry in the years 2006-2007.
Ladies and Gentlemen,
I hereby declare that making instrumental use of the constitutional account-ability procedure for ad-hoc, exclusively political needs, is an abuse of the law, should not take place in a democratic state of law, and is degrading the institution of the Polish State and undermining its foundations.
This is an unprecedented action, unique on a global scale, which will have a long-term negative impact on how Poland is perceived in its relations with foreign countries.
Considering the above, I appeal to you to act with careful consideration and prudence and abandon purely political, unjustified and harmful actions, and instead undertake really justified measures for the sake of the common good, especially in view of the serious geopolitical risks we are now facing.
Thank you for your attention.