Nadzorowana infrastruktura systemu płatniczego

Zgodnie ustawą z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami Prezes NBP sprawuje nadzór nad systemami płatności. W związku z tym prowadzenie systemu płatności, z wyjątkiem systemów prowadzonych przez NBP, wymaga zezwolenia Prezesa NBP. Zezwolenie Prezesa NBP jest również konieczne do wprowadzenia zmian w zasadach funkcjonowania systemów płatności.

Punktem odniesienia przy ocenie systemów płatności według kryteriów określonych w ustawie o ostateczności rozrachunku, są przepisy prawa krajowego, ogólnie przyjęte standardy międzynarodowe (m.in. autorstwa CPMI-IOSCO¹) oraz wymagania Unii Europejskiej (w szczególności tworzone przez EBC).

W celu analizy i oceny zasad funkcjonowania systemu oraz określenia stopnia ryzyka systemowego generowanego przez system płatności została opracowana ankieta dostępna w zakładce Regulacje prawne i dokumenty powiązane dotyczące nadzoru systemowego. Jest ona przeznaczona dla podmiotów, które prowadzą (bądź będą prowadzić) system płatności.

Opłata skarbowa

Do wniosku w sprawie wydania przez Prezesa NBP decyzji w przedmiocie, o którym mowa w art. 16 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, należy dołączyć dowód wniesienia opłaty skarbowej, w wysokości określonej w załączniku do ww. ustawy dla tego typu decyzji. Aktualnie opłata ta wynosi 82 zł.

W przypadku działania poprzez pełnomocnika, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej, należy dodatkowo wnieść opłatę skarbową, w wysokości określonej w załączniku do ww. ustawy dla tego typu czynności.

Opłatę skarbową uiszcza się na właściwy rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.

Na portalu Biznes.gov.pl znajdują się dodatkowe informacje dotyczące wniosków o wydanie zezwolenia Prezesa NBP:

• • na prowadzenie systemu płatności,

• • na zmianę zasad funkcjonowania systemu płatności.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych Prezes NBP sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem schematów płatniczych.

Przez schemat płatniczy należy rozumieć zbiór zasad przeprowadzania transakcji płatniczych, wydawania i akceptowania przez dostawców usług płatniczych instrumentów płatniczych i przetwarzania transakcji płatniczych wykonywanych przy użyciu instrumentów płatniczych oraz system kart płatniczych.

W ramach swoich kompetencji, Prezes NBP jest uprawniony do podejmowania czynności polegających w szczególności na:

1. • wydawaniu zezwolenia na prowadzenie schematu płatniczego oraz zezwolenia na zmianę zasad funkcjonowania takiego schematu płatniczego,

• • dokonywaniu oceny funkcjonowania schematów płatniczych,

• • żądaniu przedstawienia informacji lub dokumentów niezbędnych do oceny funkcjonowania schematu płatniczego,

• • pozyskiwaniu informacji o prowadzonej działalności,

• • wydawaniu zaleceń,

• • wydawaniu decyzji o czasowym, częściowym albo całkowitym wstrzymaniu funkcjonowania schematu płatniczego albo uchyleniu zezwolenia na prowadzenie schematu płatniczego,

• • nakładaniu kar pieniężnych.

Przepisy ustawy o usługach płatniczych przewidują odmienny zakres kompetencji Prezesa NBP w odniesieniu do poszczególnych rodzajów schematów płatniczych.

Jeżeli organizacja płatnicza nie wykonuje żadnych czynności wydawcy albo agenta rozliczeniowego, tylko powierza te działania innym dostawcom usług płatniczych, jest to czterostronny schemat płatniczy. Jego prowadzenie wymaga zezwolenia Prezesa NBP. W ramach takiego schematu podmiotami zaangażowanymi w przeprowadzanie transakcji płatniczych są, poza organizacją płatniczą, wydawcy działający na rzecz płatników oraz agenci rozliczeniowi świadczący usługę acquiringu na rzecz akceptantów.

Jeżeli organizacja płatnicza jako jedyna wydaje instrumenty płatnicze w ramach prowadzonego przez siebie schematu płatniczego oraz jako jedyna zapewnia akceptację tych instrumentów płatniczych przez akceptantów (tzn. pełni jednocześnie funkcje wydawcy i agenta rozliczeniowego), wówczas jest to trójstronny schemat płatniczy. Jego prowadzenie nie wymaga zezwolenia Prezesa NBP (bezwarunkowo).

Jeżeli czterostronny schemat płatniczy został poddany ocenie przez odpowiedni organ w Unii Europejskiej, jego prowadzenie w Polsce nie wymaga uzyskania zezwolenia Prezesa NBP (warunkowo).

Szczegółowe zasady nadzoru nad schematami płatniczymi sprawowanego przez Prezesa NBP określono w przepisach ustawy o usługach płatniczych oraz w aktach wykonawczych do tej ustawy.

W celu ułatwienia przygotowania informacji na potrzeby postępowania prowadzonego przez Prezesa NBP została opracowana ankieta dostępna w zakładce Regulacje prawne i dokumenty powiązane dotyczące nadzoru systemowego. Jest ona przeznaczona dla podmiotów, które prowadzą (bądź będą prowadzić) schemat płatniczy.

Pliki do pobrania:

• • Schematy płatnicze – najczęściej zadawane pytania

Opłata skarbowa

Do wniosku w sprawie wydania przez Prezesa NBP decyzji w przedmiocie, o którym mowa w art. 132zm ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, należy dołączyć dowód wniesienia opłaty skarbowej, w wysokości określonej w załączniku do ww. ustawy dla tego typu decyzji. Aktualnie opłata ta wynosi 82 zł.

W przypadku działania poprzez pełnomocnika, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej, należy dodatkowo wnieść opłatę skarbową, w wysokości określonej w załączniku do ww. ustawy dla tego typu czynności.

Opłatę skarbową uiszcza się na właściwy rachunek Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy.

Na portalu Biznes.gov.pl znajdują się dodatkowe informacje dotyczące wniosków o wydanie zezwolenia Prezesa NBP:

• • na prowadzenie schematu płatniczego,

• • na zmianę zasad funkcjonowania schematu płatniczego.

Zgodnie ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Prezes NBP współuczestniczy w sprawowanym przez KNF nadzorze nad podmiotami prowadzącymi systemy rozrachunku papierów wartościowych. Udzielenie zezwolenia na prowadzenie izby rozrachunkowej oraz zmiany w jej regulaminie, a także zmiany w regulaminie Krajowego Depozytu i spółki zależnej, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności – w zakresie wskazanym w ww. przepisach, w tym w zakresie dotyczącym zasad funkcjonowania prowadzonych przez te podmioty systemów rozrachunku papierów wartościowych – wymaga zasięgnięcia opinii Prezesa NBP.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 rozporządzenia CSDR², NBP uczestniczy w udzielaniu CDPW przez KNF zezwoleń i w sprawowanym przez ten organ nadzorze nad nimi.

Zgodnie ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Prezes NBP współuczestniczy w sprawowanym przez KNF nadzorze nad podmiotami prowadzącymi systemy rozliczeń papierów wartościowych. Udzielenie zezwolenia na prowadzenie izby rozliczeniowej oraz zmiany w jej regulaminie, a także zmiany w regulaminie Krajowego Depozytu i spółki zależnej, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności – w zakresie wskazanym w ww. przepisach, w tym w zakresie dotyczącym zasad funkcjonowania prowadzonych przez te podmioty systemów rozliczeń papierów wartościowych – wymaga zasięgnięcia opinii Prezesa NBP. Dodatkowo, na mocy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi Prezes NBP wydaje opinię w przedmiocie wprowadzenia przez KNF czasowego zakazu inwestowania przez CCP³ całości lub części kapitału własnego we wszystkie lub niektóre rodzaje instrumentów finansowych lub czasowego zakazu przyjmowania do rozliczania przez CCP wszystkich lub niektórych rodzajów transakcji.

Zgodnie rozporządzeniem EMIR⁴, NBP jest uprawniony do uczestnictwa w kolegium nadzorczym dla CCP. W związku z tymi uprawnieniami NBP jest członkiem kolegium utworzonego dla KDPW_CCP S.A.