600. rocznica urodzin Jana Długosza – banknot kolekcjonerski

Jan Długosz herbu Wieniawa

– historyk, dyplomata królewski, kanonik krakowski

Urodził się w 1415 r. we wsi Brzeźnica, leżącej w ziemi sieradzkiej. Wywodził się ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej. Początkowo uczył się w szkole parafialnej w Nowym Mieście Korczynie, a w 1428 r. zapisał się na studia na Uniwersytecie Krakowskim. Po trzech latach przerwał naukę i studiów nigdy nie ukończył. Od 1431 r. przebywał na dworze biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, stając się z czasem jego najbardziej zaufanym współpracownikiem. Dzięki biskupowi uzyskiwał kolejne godności kościelne: był proboszczem w Kłobucku, kanonikiem katedralnym krakowskim, kantorem i kustoszem wiślickim oraz kanonikiem sandomierskim. W imieniu biskupa sprawował też poselstwa, m.in. przywiózł Oleśnickiemu, w 1450 r., kapelusz kardynalski od papieża.

Po śmierci Oleśnickiego Jan Długosz wspierał króla Kazimierza Jagiellończyka. W imieniu władcy sprawował liczne poselstwa dyplomatyczne, a od 1467 r. był wychowawcą synów królewskich. Pod koniec życia, w 1479 r., został mianowany arcybiskupem lwowskim. Godności tej jednak nie zdołał objąć. Zmarł w Krakowie 19 V 1480 r. i został pochowany w katedrze wawelskiej. W 1880 r. szczątki Długosza przeniesiono do Krypty Zasłużonych w klasztorze Paulinów Na Skałce, który ufundował.

Jan Długosz był jednym z najwybitniejszych historyków średniowiecznych. Najważniejszym jego dziełem są „Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego" (Annales, seu cronicae incliti Regni Poloniae) – opisane w dwunastu obszernych księgach dzieje Polski od legendarnych początków aż do 1480 r. Był także autorem kilku katalogów biskupów polskich, opisu herbów krzyżackich (Banderia Prutenorum), pierwszego polskiego herbarza (Insygnia seu clenodia Regni Poloniae), żywotów św. Stanisława i św. Kingi, traktatu historycznego o przyłączeniu Mazowsza do Korony (Articuli de incorporatione Masoviae), a także rejestru dóbr diecezji krakowskiej (Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis).

dr hab. Piotr Węcowski
Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

Portret Jana Długosza odtworzony według szkicu piórkowego Jana Matejki, źródło: CBN POLONA