Komunikat Komitetu Stabilności Finansowej po posiedzeniu dotyczącym nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym
W posiedzeniu Komitetu Stabilności Finansowej, które odbyło się 9 grudnia 2022 r. uczestniczyli:
- Paweł Szałamacha, Członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego jako Przewodniczący Komitetu,
- Piotr Patkowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów,
- Jacek Jastrzębski, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
- Piotr Tomaszewski, Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Komitet, wykonując obowiązki ustawowe, podjął uchwałę ws. rekomendacji skierowanej do Ministra Finansów dotyczącej utrzymania w IV kwartale 2022 r. wskaźnika bufora antycyklicznego na poziomie 0%. Przedstawiciel Ministra Finansów zgodził się z rekomendacją i potwierdził brak potrzeby podejmowania działań legislacyjnych w tym zakresie.
Komitet zapoznał się z, przygotowywanym przez NBP, Raportem o stabilności systemu finansowego. grudzień 2022 r. i podzielił opinię NBP odnośnie do ogólnej oceny stabilności krajowego systemu finansowego. W Raporcie oceniono, że sektor bankowy pozostaje odporny, ale bilans ryzyka pogorszył się.
Członkowie Komitetu przedyskutowali źródła ryzyka w polskim systemie finansowym i jego otoczeniu, wskazane w cyklicznej ankiecie przeprowadzanej wśród instytucji reprezentowanych w KSF. Najistotniejszym źródłem zagrożenia dla polskiego systemu finansowego nadal pozostaje ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami mieszkaniowymi. Kolejne miejsce w hierarchii źródeł ryzyka zajmuje ryzyko geopolityczne, będące skutkiem prowadzonych działań zbrojnych Federacji Rosyjskiej na Ukrainie. Ryzyko zarażania wynikające ze słabości niektórych instytucji na obecnym etapie zostało znacznie ograniczone w efekcie podjęcia skutecznej restrukturyzacji Getin Noble Banku S.A.
Komitet odnotował pojawiające się, zarówno w przekazach medialnych, jak i w pozwach sądowych próby podważania wiarygodności i reprezentatywności wskaźnika referencyjnego stopy procentowej WIBOR (dalej też: WIBOR). W tym kontekście stwierdził, że nie znajduje żadnych podstaw prawnych ani ekonomicznych do negowania prawidłowości wyznaczania tego wskaźnika referencyjnego. W opinii Komitetu wymogi rozporządzenia BMR1, które muszą spełniać administrator oraz banki przekazujące dane na potrzeby wyliczania tego wskaźnika, stanowią odpowiednią ochronę przed ewentualnymi nadużyciami. W grudniu 2020 r. KNF wydała GPW Benchmark S.A. zezwolenie na prowadzenie działalności jako administrator kluczowego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej2, potwierdzając tym samym, że metoda opracowywania WIBOR jest zgodna z rozporządzeniem i zapewnia rzetelność oraz wiarygodność tego wskaźnika. Działalność GPW Benchmark S.A. podlega nadzorowi KNF, który obejmuje także instrumenty zmierzające do zapewnienia odpowiedniej jakości danych służących do wyznaczania wskaźnika referencyjnego oraz procesu jego wyznaczania.
Przygotowywane przez Narodową Grupę Roboczą uporządkowane zastąpienie WIBOR wynika z realizacji rekomendacji organizacji międzynarodowych dotyczących odchodzenia od terminowych wskaźników referencyjnych rynku międzybankowego typu IBOR (interbank offer rate). Planowane zastąpienie WIBOR przez rodzinę indeksów WIRON będzie dokonywane, zgodnie z międzynarodową praktyką i przyjętą w Polsce Mapą Drogową3.
Komitet zwraca uwagę, że formułowanie i powielanie twierdzeń o rzekomych nieprawidłowościach przy opracowywaniu wskaźnika referencyjnego stopy procentowej WIBOR jest nieuprawnione i szkodliwe dla pewności obrotu na krajowym rynku finansowym. Komitet ostrzega, że dalsze kwestionowanie rzetelności WIBOR stanowiłoby źródło ryzyka dla stabilności systemu finansowego ze względu na skalę umów i instrumentów finansowych, w których stosowany jest ten wskaźnik referencyjny.
Na posiedzeniu podsumowano bieżące tendencje na krajowym rynku nieruchomości mieszkaniowych. Obecnie obserwowany jest istotny spadek wolumenu sprzedaży mieszkań, liczby mieszkań oferowanych do sprzedaży oraz inwestycji w mieszkania na wynajem finansowanych kredytem. Wraz z zaostrzeniem warunków kredytowania, odnotowano też historycznie niski popyt na nowe kredyty mieszkaniowe i spadek portfeli kredytowych banków.
Komitet zapoznał się z bieżącą sytuacją w zakresie realizacji programów wsparcia kredytobiorców z tytułu: (i) wykorzystania tzw. wakacji kredytowych oraz (ii) pomocy ze środków funduszu wsparcia kredytobiorców oraz ich wpływu na sytuację finansową banków.
Dla potrzeb oceny ryzyka związanego z infrastrukturą rynku finansowego Komitetowi został przedstawiony Raport o nadzorze systemowym w zakresie polskiego systemu płatniczego za 2021 r.
W związku z wydanym stanowiskiem dotyczącym funkcjonowania sektora bankowości spółdzielczej (uchwała nr 47/2021) Komitet przyjął do wiadomości informacje banków zrzeszających oraz systemów ochrony instytucjonalnej nt. działań podjętych w celu poprawy efektywności funkcjonowania bankowości spółdzielczej.
Komitet, realizując Zalecenie Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego w sprawie oceny skutków transgranicznych oraz dobrowolnej wzajemności środków polityki makroostrożnościowej, zapoznał się z wynikami monitorowania ekspozycji polskiego sektora bankowego we Francji i uznał, że zachodzą przesłanki pozwalające na podtrzymanie decyzji o nieodwzajemnianiu wprowadzonego instrumentu makroostrożnościowego.
Kolejne regularne posiedzenie Komitetu dotyczące nadzoru makroostrożnościowego zaplanowano na marzec 2023 r.
1 Rozporządzenie PE i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz. Urz. UE L171 z 2016 r., s. 1, z późn. zm.).
2 Decyzja KNF dostępna pod adresem: https://dziennikurzedowy.knf.gov.pl/DU_KNF/2020/32/akt.pdf.
3 Dokument Narodowej Grupy Roboczej ds. wskaźników referencyjnych dostępny pod adresem: https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/Wskazniki_referencyjne/aktualnosci?articleId=79727&p_id=18.