NBP ekonomicznym centrum analitycznym

W Narodowym Banku Polskim powstają rocznie tysiące wewnętrznych raportów, sprawozdań, materiałów analitycznych i informacyjnych dotyczących zagadnień finansowych oraz gospodarczych. Na ich podstawie jest tworzonych blisko 200 opracowań, z których 43 są prezentowane szerokiej opinii publicznej. Realizacja tego zadania przez NBP jest możliwa dzięki efektywnej pracy kompetentnych, znakomicie wykształconych pracowników.

NBP realizuje wiele zadań, zatrudnia w swoich szeregach osoby dysponujące szerokimi kompetencjami do wykonywania prac analityczno-badawczo-naukowych. To w departamentach merytorycznych NBP powstają raporty wewnętrzne – materiały analityczne, statystyczne, informacyjne, prognostyczne oraz sprawozdania opracowywane z różną częstotliwością (np.: miesięcznie, kwartalnie, rocznie). Na ich podstawie są wyciągane wnioski i dane wykorzystywane w prezentowanych szerokiej opinii publicznej raportach zbiorczych. Raporty przygotowywane przez pracowników NBP dotyczą całego spektrum kwestii ekonomicznych i gospodarczych.

Pracownicy NBP przygotowują także analizy i raporty wykorzystywane w pracach Komitetu Stabilności Finansowej. KSF pełni funkcję organu właściwego w zakresie nadzoru makroostrożnościowego w Polsce. Jest organem kolegialnym, w którym są reprezentowane cztery główne instytucje sieci bezpieczeństwa finansowego, tj. Narodowy Bank Polski, Ministerstwo Finansów, Komisja Nadzoru Finansowego i Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Pracom KSF, w zakresie zadań nadzoru makroostrożnościowego, przewodniczy Prezes NBP, a ogromna liczba analiz niezbędnych do podejmowania kluczowych decyzji jest opracowywana przez ekspertów NBP i przekazywana w postaci raportów.

Z punktu widzenia NBP szczególnie ważne jest bezpieczeństwo finansowe banków, gdyż bank centralny pełni wobec nich funkcję pożyczkodawcy ostatniej szansy. Stabilność systemu bankowego jest również warunkiem utrzymania stabilności cen, sprawnego funkcjonowania systemów rozliczeń pieniężnych oraz zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Dlatego NBP monitoruje i analizuje sytuację systemu finansowego w Polsce. Wyniki analiz są przedstawiane w publikowanych materiałach oraz cyklicznych raportach.

Jednym z dwóch najważniejszych raportów opracowywanych przez Departament Stabilności Finansowej NBP jest Raport o stabilności systemu finansowego, publikowany w czerwcu oraz w grudniu każdego roku. Harmonogram ten pozwala na prezentację oceny sytuacji systemu finansowego w najczęściej wykorzystywanym przez analityków ujęciu, tj. na podstawie danych finansowych przypadających na połowę i na koniec roku. Ponadto pozwala na odpowiednią koordynację opracowania z publikacją Raportu o inflacji.

NBP realizuje założenia polityki pieniężnej przedstawiane przez Radę Polityki Pieniężnej. Projekcja inflacji oraz PKB są opracowywane w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP. Prognoza przedstawia przewidywany rozwój sytuacji w gospodarce przy założeniu – co szczególnie ważne – stałych stóp procentowych NBP. Po zatwierdzeniu dokumentu przez Zarząd NBP, zostaje on przekazany RPP. Projekcja stanowi jedną z przesłanek, które umożliwiają RPP podejmowanie decyzji o poziomie stóp procentowych NBP. Jest przygotowywana trzy razy w roku i stanowi jeden z elementów Raportu o inflacji.

Kolejnym raportem jest Rozwój systemu finansowego w Polsce. Kompleksowo są w nim opisywane regulacje, infrastruktura i tendencje rozwojowe poszczególnych segmentów krajowego systemu finansowego oraz – w zależności od dostępnych danych statystycznych – porównania z systemami finansowymi krajów europejskich. Raport przedstawia także prawdopodobne scenariusze dalszego rozwoju instytucji i rynku finansowego w Polsce, a w odniesieniu do wybranych segmentów tego rynku identyfikuje bariery w ich rozwoju.

Departament Stabilności Finansowej NBP publikuje także na koniec każdego kwartału raport Sytuacja na rynku kredytowym. Punktem wyjścia są badania ankietowe przeprowadzane wśród przewodniczących komitetów kredytowych kilkudziesięciu największych banków działających na polskim rynku.

Zapewniając sprawne działanie systemu płatniczego, umożliwiającego szybki i bezpieczny przepływ pieniędzy zarówno pomiędzy ludźmi, jak i podmiotami gospodarczymi, NBP przedstawia cyklicznie Raport o funkcjonowaniu polskiego systemu płatniczego i rozwoju obrotu bezgotówkowego. Przygotowuje ponadto szereg raportów wewnętrznych umożliwiających opracowanie przepisów dotyczących rozliczeń pieniężnych. Monitoruje koszty instrumentów płatniczych, bada czynniki oddziałujące na wielkość obrotu gotówkowego w Polsce, a także zwyczaje płatnicze Polaków.

Departament Statystyki NBP gromadzi, przetwarza oraz dokonuje bieżącej analizy danych i w postaci materiałów analityczno-informacyjnych przekazuje Zarządowi NBP, RPP oraz dyrektorom departamentów. Są to dane z zakresu: bilansu płatniczego, zadłużenia zagranicznego i międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, informacji zawartych w bilansach banków, wykorzystywanych w prowadzeniu polityki pieniężnej oraz nadzorze nad bankami, stóp procentowych stosowanych przez banki, sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw, w tym koniunktury gospodarczej i mechanizmów transmisji polityki pieniężnej oraz prace nad metodyką opracowywania i prezentacji statystyki monetarnej, jak również bilansu płatniczego.

W podobny sposób przygotowują raporty i funkcjonują inne departamenty merytoryczne NBP.

NBP współpracuje z wieloma organizacjami międzynarodowymi, a dane po odpowiednim opracowaniu są przekazywane takim instytucjom jak: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Bank Rozrachunków Międzynarodowych. Szczególnie intensywna jest współpraca z Europejskim Bankiem Centralnym, wynikająca z uczestnictwa NBP w Europejskim Systemie Banków Centralnych.

Bank centralny jest instytucją, która obserwuje i analizuje różne segmenty rynku. Zbiera dane, gromadzi je i analizuje, wyprzedzając działania np. Głównego Urzędu Statystycznego. Część raportów powstaje na podstawie własnych badań ankietowych z przedsiębiorcami, jest to tzw. szybki monitoring. Badania te pozwalają bankowi na szybsze zorientowanie się w sytuacji dotyczącej nastrojów i oczekiwań przedsiębiorców w Polsce. Ankiety są przeprowadzane przez oddziały okręgowe, a wyniki są udostępniane do dalszej analizy i wykorzystywane przez departamenty merytoryczne. Z ankiet tych najczęściej korzystają Departament Analiz i Badań Ekonomicznych, Departament Stabilności Finansowej oraz Departament Statystyki. Wśród najbardziej cennych raportów i analiz warto wymienić te związane z badaniami koniunktury, gromadzeniem danych związanych z polityką pieniężną, wszechstronnym monitoringiem systemu finansowego, a także pogłębioną obserwacją rynku mieszkaniowego.

W ten sposób powstaje rzetelny materiał przeznaczony dla Prezesa i Zarządu NBP. Z tych samych źródeł korzysta również RPP przy podejmowaniu nałożonych na nią obowiązków dotyczących corocznego ustalania założeń i realizacji polityki pieniężnej państwa. Dotyczy to w szczególności ustalania wysokości podstawowych stóp procentowych, określania zasad operacji otwartego rynku oraz ustalania zasad i trybu naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej.

Warto wspomnieć, że w celu zwiększenia wiedzy i świadomości ekonomicznej Polaków Departament Edukacji i Wydawnictw NBP prowadzi cykliczne badania społeczne. Badania te dostarczają informacji pozwalających na rozwijanie edukacji ekonomicznej i finansowej w Polsce i dostosowywanie jej do potrzeb różnych grup społecznych. Poddawane badaniom grupy społeczne to dzieci i młodzież szkolna, studenci oraz dorośli. Analizowane są zagadnienia związane z subiektywną i obiektywną wiedzą o ekonomii i finansach, postrzeganie ekonomii i wiedzy na ten temat, oczekiwania w stosunku do edukacji ekonomicznej, postawy wobec pieniądza i zachowania finansowe, źródła wiedzy o ekonomii i finansach i preferencje w tym zakresie oraz stosunek do przedsiębiorczości. Do najciekawszych opracowań należy zaliczyć: „Badanie świadomości i wiedzy ekonomicznej Polaków”, czy „Diagnozę stanu wiedzy i świadomości ekonomicznej studentów w Polsce”. Warto wiedzieć, że NBP bierze udział w cyklicznym międzynarodowym badaniu wiedzy finansowej dorosłych.

Za wszystkimi dokonaniami banku stoją ludzie. 243 wydziały i 60 zespołów w Centrali i oddziałach okręgowych NBP dostarczają bazę informacji, będącą efektem wnikliwych i głębokich analiz. Kadra NBP w większości składa się z analityków, ekonomistów, specjalistów, ekspertów czy też doradców o najwyższych kompetencjach. Wielu z pracowników może poszczycić się tytułami i stopniami naukowymi. 52 osoby regularnie wykładają na uczelniach, 11 osób uhonorowanych zostało tytułem naukowym profesora, 123 osoby mają stopień doktora, a habilitację – 16 osób. Ponadto 22 osoby ukończyły studia Master of Business Administration (MBA). Pracownicy NBP publikują swój dorobek w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej. NBP umożliwia im łączenie funkcji wykładowcy i pracownika banku centralnego, wiedząc jak ważne dla utrzymania najwyższych standardów jakości jest posiadanie w swoich szeregach ponadprzeciętnych pracowników. Jednocześnie osoby z dorobkiem naukowym chętnie dołączają do NBP, gdyż dzięki temu mają możliwość kontynuowania badań naukowych i rozwijania ekonomicznych zainteresowań.