Prezes NBP na Cashless Congress

Warszawa, 8 czerwca 2021 r. – Narodowy Bank Polski informuje o wystąpieniu prof. Adam Glapińskiego podczas odbywającej się dziś IX edycji Cashless Congress. Prezes banku centralnego zabrał głos na temat znaczenia gotówki i pieniądza bezgotówkowego dla współczesnej polskiej gospodarki.

NBP jest w pełni świadomy wagi i roli, jaką obecnie odgrywają płatności bezgotówkowe dla prawidłowego funkcjonowania systemu płatniczego w Polsce, który stanowi – można powiedzieć – krwiobieg gospodarki. Pragnę wyraźnie podkreślić, że NBP nigdy nie sprzeciwiał się i nie sprzeciwia się rozwojowi obrotu bezgotówkowego, lecz zawsze wspierał jego rozwój i nadal zamierza działać na jego rzecz. […]

NBP aktywnie wspiera rozwój płatności bezgotówkowych, ale rozliczenia pieniężne to także płatności gotówkowe. Gotówka jest wciąż najpowszechniejszym sposobem dokonywania płatności w Polsce. Zgodnie z opublikowanymi przez NBP w ostatnich dniach wynikami badania zwyczajów płatniczych w 2020 r., 98% Polaków korzystało z banknotów i monet, podczas gdy 76% z kart zbliżeniowych. Choć udział gotówki w płatnościach detalicznych zmniejsza się w ostatnich latach, to jest on nadal stosunkowo wysoki. W liczbie transakcji płatniczych w 2020 r. udział ten wyniósł 46%.

Badanie to pokazało również, że gotówką płaciły także osoby posiadające karty płatnicze w miejscach wyposażonych w terminal. Połowa wszystkich płatności gotówkowych należała do tej kategorii. Zatem forma płatności wynikała tu całkowicie z osobistych preferencji w danym momencie. Jednocześnie w 2020 r. 11,5% dorosłych Polaków nie posiadało własnego rachunku płatniczego lub konta bankowego, a 18% nie posiadało karty płatniczej, co najczęściej oznacza możliwość dokonywania płatności wyłącznie w gotówce.

Zasadniczym zadaniem w tej kwestii jest dla NBP zarówno zagwarantowanie wolności wyboru metody płatności, jak i zapobieganie wykluczeniu finansowemu i społecznemu tych osób, które z różnych względów korzystają z gotówki. […]

W mojej opinii nowoczesna bankowość nie może zapominać o tych, dla których została powołana, tj. o swoim ludzkim wymiarze. Nowoczesne państwo przeciwdziała wykluczeniu. Gotówka pełni także ważną rolę w sytuacji, gdy prawidłowe funkcjonowanie infrastruktury bankowej i rozliczeniowej jest zagrożone poprzez np. ataki hakerskie (zarówno krajowe, jak i zagraniczne), klęski żywiołowe czy działania wojenne. […]

Dostrzeżenie przez kraje wysoko zaawansowane technologicznie znaczenia gotówki dla całego systemu płatniczego spowodowało, że podjęto, działania zaradcze, mające na celu zapewnienie właściwego standardu usług gotówkowych. Przykładowo, w wyniku działań szwedzkiego banku centralnego dokonano zmian ustawodawczych, zabezpieczających obywatelom dostęp do gotówki. Także w Wielkiej Brytanii trwają prace zmierzające w tym samym kierunku.

Podobne zjawiska zachodzą także w Polsce. W 2020 r. ubyło w naszym kraju około 900 bankomatów. W Polsce występuje także problem braku akceptacji gotówki przez niektórych akceptantów. Z badań wynika, że w 2020 r. z takim problemem zetknęło się aż 8% respondentów. Narodowy Bank Polski dostrzega wagę tego problemu i dlatego prowadzimy prace nad zagwarantowaniem statusu gotówki jako bezpiecznego oraz powszechnie dostępnego i akceptowanego środka płatniczego. Stąd zapowiedziane przeze mnie w listopadzie 2020 r. rozpoczęcie prac nad Narodową Strategią Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego.

Dbałość o bezpieczeństwo obrotu gotówkowego nie może być przedstawiane jako działanie mogące sprzyjać rozwojowi „szarej strefy”. […] Nie jest to bowiem działanie, którego celem jest wyparcie instrumentów bezgotówkowych czy przyzwolenie na nierejestrowanie dokonywanych rozliczeń pieniężnych, lecz wyznaczenie bezpiecznego standardu i ustalenie regulacji zapewniających możliwość nieutrudnionego posługiwania się gotówką. Pragnę także podkreślić, że NBP rozumie potrzebę walki z szarą strefą i wspiera wszelkie działania rządu ograniczające te zjawiska.

Prace nad Narodową Strategią polegają na zapewnieniu powszechnej akceptacji pieniądza gotówkowego, niezakłóconego dostępu klientów banków do ich oszczędności w formie gotówki, jej fizycznego bezpieczeństwa oraz zapewnieniu cyberbezpieczeństwa systemów krytycznych dla funkcjonowania obrotu gotówkowego. Oczekuję, że projekt Strategii zostanie przedłożony Zarządowi NBP przez Radę ds. Obrotu Gotówkowego w IV kwartale tego roku.

[…] zwróciłem się do pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, pana Andrzeja Dudy, z wnioskiem o wniesienie do Sejmu projektu ustawy gwarantującej powszechną akceptację gotówki. Z satysfakcją odnotowuję, że ta inicjatywa spotkała się z uznaniem pana Prezydenta i projekt ustawy został przez niego skierowany do Sejmu.

Jeśli projekt ustawy zostanie przyjęty, dołączymy również w tym zakresie do nowoczesnych państw, dbających o równość i wolność obywateli, niezakłócone funkcjonowanie gospodarki oraz zaufanie obywateli do instytucji państwa – powiedział prof. Adam Glapiński, Prezes NBP, podczas kongresu.