Prezes NBP prof. Adam Glapiński dla PAP: każdy ma prawo decydować o sposobie gromadzenia oszczędności

NBP stoi na stanowisku, że każdy z nas ma prawo podjąć decyzję, w jaki sposób gromadzi oszczędności – w formie gotówki, na rachunkach w banku czy w jeszcze innej formie. Każdy ma prawo wpłacać pieniądze do banków oraz je z nich wypłacać. Tak więc wartość gotówki w obiegu to wynik suwerennych decyzji Polaków, a NBP chodzi właśnie o to, żeby każdy mógł sam swobodnie decydować, w jakiej formie gromadzi oszczędności i w jakiej dokonuje płatności.

Płatności bezgotówkowe są wygodnym i nowoczesnym instrumentem płatniczym, chętnie używanym przez Polaków. Zgodnie z wynikami badań zwyczajów płatniczych w Polsce udział gotówki w płatnościach w 2019 r. wynosił 54%, a według wstępnych wyników badania w 2020 r. było to 47%. Pozostałą część stanowiły płatności bezgotówkowe. Średnia dla krajów strefy euro wynosiła 73%. Największy udział gotówki w płatnościach w strefie euro miały kraje, takie jak: Malta (88%), Cypr (83%) oraz Hiszpania (83%), najmniejszy – Finlandia (35%) i Holandia (34%). Kilkuprocentowy udział płatności gotówkowych w ogólnej liczbie płatności detalicznych miały kraje europejskie poza strefą euro: Szwecja, Wielka Brytania, Dania i Norwegia. Natomiast płatności bezgotówkowe w Polsce rozwijają się dynamicznie. Na tle innych krajów UE konsumenci w Polsce z dużą intensywnością korzystają z bezgotówkowych rozwiązań płatniczych, takich jak płatności zbliżeniowe dokonywane kartami czy płatności mobilne.

NBP bardzo wysoko ocenia funkcjonowanie systemu płatniczego w Polsce. Związane z pandemią wyzwania odsłoniły jednak pewne ryzykowne zjawiska. Zaliczamy do nich zmniejszanie się liczby bankomatów czy też zamykanie oddziałów banków oferujących klientom obsługę gotówkową. Coraz częściej zdarzają się sytuacje odmowy przyjęcia płatności w formie gotówki, niestety także przez władze samorządowe. Uznaliśmy, że są potrzebne dodatkowe, bardziej skoordynowane działania, dzięki którym Polacy będą mieli zapewnione bezpieczeństwo posługiwania się gotówką – to, że płatności gotówkowe będą powszechnie akceptowane, a dostęp do wypłat gotówkowych nie będzie w żaden sposób ograniczony lub w istotny sposób utrudniany.

NBP dostrzega także ryzyko ataków cybernetycznych, w tym prowadzonych spoza polskich granic przez obce służby, które mogą poważnie zakłócić funkcjonowanie systemów płatności. W takich sytuacjach, a także w przypadku technicznych awarii systemów, gotówka jest niezbędnym instrumentem do zapewnienia ciągłości obrotu gospodarczego, umożliwiającym dokonywanie codziennych zakupów.

Dlatego NBP rozpoczął zapowiedziane wcześniej prace nad Narodową Strategią Bezpieczeństwa Gotówki. Prace nad strategią będą prowadzone w ramach Rady ds. Obrotu Gotówkowego, ciała doradczego przy Zarządzie NBP, której skład i zakres zadań ulegną odpowiedniemu poszerzeniu. Pierwsze posiedzenie Rady działającej w nowej formule planowane jest na przełomie lutego i marca br.

NBP rozumie potrzebę walki z szarą strefą i działaniami o charakterze przestępczym oraz unikaniem obowiązków podatkowych czy też praniem brudnych pieniędzy. NBP wspiera i będzie wspierał działania ograniczające te zjawiska. Rozwiązania, które zostaną wypracowane w ramach Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Gotówki, w żadnym stopniu nie będą ograniczały skuteczności Państwa w tym zakresie. Będą one miały na celu jedynie zagwarantowanie uczciwym obywatelom wolności w obszarze zarządzania ich osobistym finansami. Skuteczność walki z przestępczością i szarą strefą nie ulegnie zmniejszeniu.

Wysoki poziom gotówki w obiegu to wynik suwerennych decyzji Polaków, a celem NBP jest, aby każdy Polak mógł sam swobodnie decydować, w jakiej formie gromadzi oszczędności i w jakiej dokonuje płatności. Dlatego NBP broni wolności wyboru obywatela i bezpieczeństwa płatności w skali całego państwa.