Potencjał innowacyjny gospodarki – Uwarunkowania, determinanty, perspektywy
Raport „Potencjał innowacyjny gospodarki: uwarunkowania, determinanty, perspektywy” jest kompleksowym opracowaniem analizującym czynniki sprzyjające innowacyjności gospodarkiRaport „Potencjał innowacyjny gospodarki: uwarunkowania, determinanty, perspektywy” jest kompleksowym opracowaniem analizującym czynniki sprzyjające innowacyjności gospodarki
Przez ostatnie dwudziestolecie Polska notowała szybki wzrost gospodarczy. Jednak podstawowe czynniki tego wzrostu – akumulacja kapitału i zwiększanie zatrudnienia – stopniowo się wyczerpują. W kolejnych latach wzrost gospodarczy będzie zależał w Polsce bardziej niż dotąd od wzrostu produktywności czynników wytwórczych, który można uzyskać poprzez zwiększenie potencjału innowacyjnego gospodarki.
Doświadczenia państw, które odniosły w tym względzie sukces mówią, że oznacza to wieloletni proces inwestowania w odpowiednią infrastrukturę, edukację i kapitał społeczny. Stworzenie potencjału to jednak nie wszystko – jego absorpcja przez gospodarkę i w rezultacie przyspieszenie rozwoju zależą też od tego, czy trafi on na grunt sprzyjających regulacji i instytucji. To one w dużej mierze mogą zachęcić przedsiębiorców do poszukiwania i inwestowania w ryzykowne ze swej natury innowacje.
Raport „Potencjał innowacyjny gospodarki: uwarunkowania, determinanty, perspektywy”, przygotowany przez ekonomistów Instytutu Ekonomicznego NBP, jest kompleksowym opracowaniem analizującym czynniki sprzyjające innowacyjności gospodarki. Dla czytelnika stanowi źródło wszechstronnej w tym zakresie informacji. Raport przedstawia m.in. analizę wpływu innowacji na gospodarkę, przegląd doświadczeń międzynarodowych oraz diagnozy dotyczące aktualnego stanu i możliwych kierunków zmian systemu wspierającego innowacyjność w Polsce.
Autorzy raportu wskazują, że obecny poziom innowacyjności polskiej gospodarki jest stosunkowo niski. Prezentują też doświadczenia międzynarodowe, które mówią, że budowanie innowacyjności trwa zazwyczaj kilka dekad i wymaga wdrożenia przejrzystej strategii, której realizacja jest następnie skutecznie koordynowana, na ogół przez jedną instytucję. Bardzo ważny jest również system regularnej oceny wprowadzanych rozwiązań, pozwalający na ciągłe dostosowywanie systemu wsparcia do zmian warunków działania i potrzeb firm innowacyjnych.
W raporcie zauważono także, że kraje innowacyjne charakteryzują się na ogół wysokim poziomem wzajemnego zaufania oraz zaufania do instytucji publicznych. Jest to ważne z dwóch powodów. Po pierwsze, zaufanie sprzyja kooperacji, a w dzisiejszym świecie innowacje nie powstają w pojedynczych firmach, ale są owocem współpracy wielu podmiotów – przedsiębiorstw, uczelni i instytucji państwowych. Po drugie, działalność innowacyjna jest z natury obarczona większym ryzykiem niż tradycyjna działalność gospodarcza, a zaufanie pozwala to ryzyko ograniczyć.
Istotne znaczenie dla działalności innowacyjnej mają też regulacje prawne zmniejszające ryzyko, jak np. łagodne prawo upadłościowe czy skuteczna egzekucja zobowiązań. Ważnym elementem jest również wsparcie finansowe państwa oraz łatwość dostępu do finansowania innowacyjnych przedsięwzięć na rynkach finansowych.
Z drugiej strony, przyspieszenie innowacyjności może nieść również ryzyko większego rozwarstwienia dochodów społeczeństwa oraz spadku udziału płac w PKB. Oznacza to, że wspierając innowacyjność, warto być przygotowanym na ewentualność równoczesnego zastosowania odpowiednich polityk osłonowych.
Autorzy raportu NBP podkreślają, że nie istnieją uniwersalne recepty na zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności gospodarek. Doświadczenia żadnego z krajów analizowanych przez autorów raportu nie mogłyby być w całości przeniesione i zastosowane w Polsce. Jednak szczególnie inspirujące dla Polski wydają się być doświadczenia krajów nordyckich (Dania, Szwecja, Finlandia, w tym zwłaszcza ich wysiłki skoncentrowane na poprawie efektywności działania administracji publicznej, inwestowaniu w kapitał ludzki i społeczny oraz mobilizowaniu różnych instytucji wokół wspólnych celów. Kraje te udowodniły też, że rozwój sektorów wysokiej techniki bywa inspirowany bądź wykorzystywany do podniesienia konkurencyjności tradycyjnych sektorów gospodarki.
Niezależnie od różnic, jakie występują w konstrukcji systemów wsparcia innowacyjności w krajach, które osiągnęły w tym zakresie sukces, wymagało to od nich zarówno umiejętności zbudowania potencjału innowacyjnego, jak i eliminacji barier utrudniających skuteczne wykorzystanie tego potencjału.