Raport z badania czynników oddziałujących na wielkość obrotu gotówkowego w Polsce
Wyniki badania z 2016 r., w którym istotną rolę odgrywa gotówka | Raport do pobraniaWyniki badania z 2016 r., w którym istotną rolę odgrywa gotówka | Raport do pobrania
Prezentowany raport przedstawia wyniki badania w Polsce, w którym istotną rolę odgrywa gotówka. Zostało przeprowadzone w okresie 21.09.2016–28.11.2016 na reprezentatywnej grupie 1000 gospodarstw domowych w Polsce w ramach zadania Badanie czynników oddziałujących na wielkość obrotu gotówkowego w poszczególnych regionach Polski. Obejmowało badanie ankietowe zrealizowane metodą CAPI i siedmiodniowe badanie dzienniczkowe.
Ankiety dotyczyły następujących zagadnień związanych z używaniem przede wszystkim gotówki, tj.:
- sposoby pozyskiwania gotówki,
- wykorzystanie gotówki,
- strukturę nominałową,
- wartość portfela,
- dostęp do gotówki,
- trudności w posługiwaniu się gotówką i kartą.
Dzienniczki stanowiły tygodniową obserwację następujących zagadnień:
- codzienny skład portfela,
- zestaw codziennych transakcji zakupowych wraz ze sposobem i miejscem ich realizacji,
- zestaw codziennych wypłat gotówkowych i miejsc ich dokonywania.
Uzyskane wyniki wskazują na to, że gotówka nie jest w odwrocie. Nadal pozostaje powszechnym środkiem płatniczym szczególnie w przypadku płatności niskokwotowych do 20-40 zł. Kwota ta ulega ciągłym zmniejszeniom. Np. płatności do 10 zł były w 80% przypadków realizowane gotówką.
Użycie gotówki różni się w poszczególnych regionach Polski. Największym, deklarowanym użyciem gotówki w wydatkach charakteryzowały się regiony wschodni, północny i południowy (ponad 40%). Regiony z najmniejszym użyciem to północno-zachodni i południowo-zachodni (ok. 30%).
Geograficzne zróżnicowanie użycia gotówki jest efektem różnic (i) społeczno-demograficznych mieszkańców regionów, (ii) poziomów rozwoju sieci bankomatów i oddziałów banków, (iii) sposobów korzystania z wynagrodzeń (wypłata ich w formie gotówki), (iv) poziomów ubankowienia mieszkańców (v) rozwoju sieci akceptacji kart płatniczych.
Nie bez znaczenia jest również czynnik behawioralny związany z różnym postrzeganiem gotówki w regionach (i) jako czynnika pełniącego funkcje kontrolne, (ii) jako środka przezornościowego, (iii) z punktu widzenia jej bezpiecznego używania.
W skali całego kraju czynniki skłaniające do używania gotówki to: łatwość posługiwania się, możliwość transakcji niskokwotowych i kontrola wydatków.
Prawie 1/3 Polaków używa gotówki jeśli tyko posiada ją w portfelu. W takich przypadkach stosują dwie reguły wydawania gotówki: (1) wydają jak najmniej monet i banknotów podczas zapłaty (tzw. reguła najmniejszego wysiłku), (2) wydają jak najwięcej monet i banknotów (tzw. opróżnianie portfela).
Gotówkę pobieramy przede wszystkim z bankomatów nawet wtedy, gdy posiadamy ją w portfelu. Najczęściej bankomat, z którego pobieramy gotówkę jest zlokalizowany w oddziałach banków, na osiedlach i hipermarketach. Im są one bliżej, tym chętniej korzystamy z gotówki, przy czym w takich przypadkach nie wypłacamy zbyt dużych kwot, co ma swoje przełożenie na niższą wartość gotówki w portfelu. Większemu wykorzystywaniu gotówki sprzyjają również inne okoliczności, takie jak m.in. udział gotówki w przychodach jakie otrzymujemy. Im jest on większy tym z oczywistych względów nie korzystamy tak często z bankomatów.