Prezes NBP na VII Kongresie Obsługi Gotówki

Prezes banku centralnego otworzył konferencję wraz z wiceprezesem Związku Banków Polskich Włodzimierzem Kicińskim.

Poniżej przestawiamy najważniejsze tezy z wystąpienia prof. Adama Glapińskiego:

• Gotówka odgrywa kluczową rolę w systemie ekonomicznym, w tym w jego podsystemach: monetarnym i finansowym. Jest tak, ponieważ gotówka, fizyczny pieniądz emitowany przez bank centralny, jest prawnym środkiem płatniczym, co oznacza, że posiada moc uwalniania od zobowiązań, czyli z mocy prawa nie można odmówić jej przyjęcia.
• Ponieważ zarówno w Polsce, jak i w wielu innych krajach obywatele chcą używać tej formy pieniądza, eliminacja gotówki byłaby działaniem sprzecznym ze społecznymi oczekiwaniami. I sprzeczne z interesem publicznym. Dlatego też bank centralny dla zapewnienia równowagi gospodarczej musi zaspokajać popyt na prawny środek płatniczy jakim jest gotówka. W tej roli – gotówki nic nie zastąpi.
• Jak wynika z badań NBP 76 proc. Polaków, to jest zdecydowana większość, wskazuje, że gotówka jest potrzebna w gospodarce.
• W Polsce w ubiegłym roku po wybuchu pandemii popyt na gotówkę wzrósł gwałtownie. Dość powiedzieć, że mamy dzisiaj w obiegu około 350 mld zł gotówki, licząc razem z kasami banków. A na koniec 2019 r. kwota ta wynosiła niecałe 240 mld zł. […] NBP w pełni zaspokoił popyt na gotówkę. To właśnie miałem na myśli, mówiąc publicznie, że gotówki mamy nieprzebrane ilości i że pieniędzy nam nie zabraknie.
• […] zaspokajanie popytu na gotówkę przez bank centralny stabilizuje gospodarkę zarówno w mikro-, jak i w makroskali. Jest kluczowe w sytuacjach awaryjnych, gdy systemy płatności bezgotówkowych z jakichś powodów zawodzą. Jak powiedziałem, bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, jaki zapewnia gotówka, jest kluczowe dla funkcjonowania każdego współczesnego systemu ekonomicznego. Z tym poczuciem wolności, jakie daje gotówka, wiąże się też kwestia anonimowości dokonywania rozliczeń pieniężnych. To bardzo ważne w gospodarce rynkowej, opartej przecież na swobodzie wyboru ekonomicznego, tak przez przedsiębiorców, jak i konsumentów. Oczywiście jak zawsze z anonimowością gotówki też mogą wiązać się określone problemy, np. jej wykorzystywanie w szarej strefie, przy unikaniu płacenia podatków. Trzeba walczyć z patologiami, oczywiście, ale nie z gotówką.
• Widzimy zatem, że gotówka odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu gospodarki. Istnienie gotówki jest strategicznym składnikiem całego systemu gospodarczego – zarówno dla konsumentów, jak i biznesu. Zlikwidować prawnego środka płatniczego nie można ze względu na jego stabilizującą rolę.
• […] otwierając ubiegłoroczny Kongres Obsługi Gotówki, ogłosiłem rozpoczęcie prac nad Narodową Strategią Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego. Dzisiaj z dużą satysfakcją chciałbym Państwa poinformować, że prace nad nią dobiegają końca. Projekt Narodowej Strategii został już opracowany i w listopadzie bieżącego roku będzie przedłożony przez Radę ds. Obrotu Gotówkowego do akceptacji przez Zarząd NBP.
• Skupienie w jednym celu przedstawicieli instytucji i innych podmiotów zawodowo zajmujących się obrotem gotówkowym, tj. zarówno ze strony NBP, jak również innych instytucji sektora publicznego i rynkowych interesariuszy, umożliwiło zaakcentowanie i spojrzenie szeroko na zagadnienia wzmacniające bezpieczeństwo obrotu gotówkowego, do którego należą m.in. powszechna akceptacja, nieutrudniona dostępność gotówki dla klientów banków, niezakłócone zaopatrywanie rynku w walutę polską, bezpieczeństwo fizyczne banknotów i monet oraz odporność systemów IT na cyberzagrożenia. W każdym z tych obszarów zrealizowane zostały już przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia bezpieczeństwa gotówki, obniżenia kosztów czy wzmocnienia efektywności funkcjonowania obrotu gotówkowego. Strategia będzie miała na celu skoordynowanie dalszych działań oraz nadanie im wspólnych ram operacyjnych.
• W zakresie akceptacji gotówki odnotowano już zrealizowane działania legislacyjne w postaci nowelizacji ustawy o usługach płatniczych. […] Uchwalona przez Sejm RP Ustawa z dnia 17 września 2021 r. o zmianie Ustawy o usługach płatniczych wprowadza z dniem 5 listopada br. prawny obowiązek akceptacji płatności z wykorzystaniem banknotów i monet emitowanych przez Narodowy Bank Polski”.
• Poziom gotówki w obiegu, o którym mówiłem, to wynik suwerennych wyborów Polaków, a niezmiennym celem NBP jest, aby każdy Polak mógł sam, swobodnie decydować, w jakiej formie gromadzi oszczędności: w gotówce, na rachunkach w banku czy jeszcze w inny sposób. I w jakiej formie dokonuje płatności. Dlatego NBP będzie bronił wolności wyboru obywatela i bezpieczeństwa płatności w skali całego państwa, a kierunek tych działań określi Narodowa Strategia Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego.

Uczestnicy Kongresu dyskutowali o roli gotówki we współczesnym świecie, jej przyszłości w Polsce oraz o bezpieczeństwie obsługi gotówki.

Podczas Kongresu wystąpili także: dyrektor Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP Barbara Jaroszek (Optymalizacja procesów gotówkowych – podsumowanie i perspektywy), zastępca dyrektora Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP Krzysztof Kowalczyk (Zaopatrywanie rynku w walutę polską – lessons learnt), doradca kierujący Zespołem ds. Analiz Obiegu Gotówkowego Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP dr Arkadiusz Manikowski (The paradox of banknotes – rola gotówki we współczesnym świecie), naczelnik Wydziału Obrotu Gotówkowego Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP Anna Kondraciuk (Obrót gotówkowy na świecie).

Narodowy Bank Polski jest patronem honorowym VII Kongresu Obsługi Gotówki.