Skarby Stanisława Augusta – Stanisław Leszczyński
Od 26 stycznia 2023 r. do nabycia w Narodowym Banku Polskim złote i srebrne monety kolekcjonerskie „Skarby Stanisława Augusta – Stanisław Leszczyński”.
Seria monet kolekcjonerskich „Skarby Stanisława Augusta” odwzorowuje słynną osiemnastowieczną kolekcję medalierską z wizerunkami królów Polski wykonaną na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Podobnie jak medale w XVIII wieku, współczesne monety są bite w złocie i w srebrze.
Na rewersie dwudziestej drugiej monety serii widnieje przeniesione z medalu popiersie króla (zapewne według obrazu Jana Bogumiła Plerscha) w lewym profilu, z krótkimi włosami zaczesanymi do tyłu, z wąsami, w kirysie i w płaszczu z futrzanym kołnierzem spiętym zaponą.
Na awersie monety czytamy tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): Król, wyniesiony na tron podczas szwedzkich zamieszek w Roku Pańskim 1705, ustąpił sile powracającego Augusta II. Po śmierci tegoż jednogłośnie wybrany Roku Pańskiego 1733. Ustępując przed przemocą, na podstawie traktatu wiedeńskiego Roku Pańskiego 1736 objął we władanie Lotaryngię. Filozof, dobroczyńca, pomny zawsze na ojczyznę, przypadkowymi płomieniami poparzony, umarł w Lunéville Roku Pańskiego 1766, w dniu 23 lutego, mając lat 89.
Stanisław I Leszczyński (1677–1766) dwukrotnie obejmował tron polski, a ostatnie 30 lat długiego życia spędził jako książę Lotaryngii i Baru. Po wybuchu wojny północnej, gdy August II zrzekł się korony polskiej, z woli szlachty polskiej i króla szwedzkiego 12 lipca 1704 r. Stanisław został obrany na króla i koronowany 4 października 1705 r. Po klęsce Szwedów pod Połtawą w 1709 r. został zmuszony do emigracji, a na tron polski powrócił August II. Po jego śmierci, w 1733 r. odbyła się w Warszawie podwójna elekcja; 12 września, podczas pierwszej z nich, na króla został obrany Stanisław z poparciem Francji, a 5 października August III Sas z poparciem Rosji. Wybuchła wojna sukcesyjna o tron polski, w którą były zaangażowane obce mocarstwa (co dosadnie ilustruje powiedzenie „Jedni do Sasa, drudzy do Lasa”). W jej wyniku w styczniu 1736 r. Stanisław złożył koronę i z łaski króla francuskiego Ludwika XV osiadł w Lotaryngii.
Stanisław Leszczyński herbu Wieniawa był synem podskarbiego Rafała Leszczyńskiego i Anny z Jabłonowskich. Odebrał staranne wykształcenie domowe i w gimnazjum protestanckim w Lesznie. W 1698 r. pojął za żonę Katarzynę Opalińską. August II mianował go w 1699 r. wojewodą poznańskim. Po wkroczeniu wojsk szwedzkich do Polski Stanisław Leszczyński przystąpił do antykrólewskiej konfederacji warszawskiej. Zawiązał sojusz z królem szwedzkim Karolem XII, który wysunął go na kandydata do tronu polskiego, widząc jego wpływy w Wielkopolsce. Po abdykacji Augusta II obrano na króla polskiego Stanisława Leszczyńskiego. Panował pięć bez mała lat, w czasie których trwała w Polsce wojna ze Szwedami.
Po ponownym objęciu władzy przez Augusta II, Stanisław z rodziną wiódł życie tułacze, podejmując nieskuteczne próby powrotu na tron. W latach 1714–1719 Szwedzi uczynili go panem Księstwa Dwóch Mostów (Zweibrücken), a następne lata, do 1733 r., spędził w Wissembourgu w Alzacji. W 1725 r. w Fontainebleau odbyło się wesele – król francuski Ludwik XV ożenił się z młodszą córką Stanisława Marią. Dzięki protekcji zięcia Leszczyński w 1733 r. ponownie włożył polską koronę i ponownie, mimo wojny zbrojnej, nie zdołał jej utrzymać. Wrócił do Francji, gdzie otrzymał w dożywocie Księstwo Lotaryngii i Baru. Przez 30 lat panowania zyskał tam uznanie jako dobry gospodarz, mecenas sztuki i nauki.
Nosił najwyższe francuskie odznaczenie – Order Ducha Świętego. Założył uczelnie w Lunéville i Nancy (gdzie stoi jego pomnik), przyjmował u siebie encyklopedystów, m.in. Woltera i Monteskiusza, ufundował szpital dla ubogich, tam napisał wydane anonimowo postępowe dzieło „Głos wolny wolność ubezpieczający”. Nieszczęśliwe zdarzenie zakończyło życie Stanisława Leszczyńskiego. Rewolucja zniszczyła jego nagrobek w Nancy; szczątki przywieziono do kraju, gdzie ostatecznie w 1938 r. złożono je w katedrze wawelskiej, w krypcie Zygmuntowskiej.
Srebrna moneta o nominale 50 zł zostanie wyemitowana w nakładzie do 6000 sztuk i będzie można ją nabyć w cenie 850 zł brutto. Nakład złotej monety o nominale 500 zł wyniesie do 600 sztuk, a cena – 20 tys. zł brutto. Monety będzie można kupić w Oddziałach Okręgowych NBP i w sklepie internetowym Kolekcjoner.
Więcej informacji można znaleźć w folderze emisyjnym.
Monety i banknoty kolekcjonerskie NBP są sprzedawane w opakowaniu handlowym wraz z certyfikatem.
Kolejna emisja jest zaplanowana na 9 lutego 2023 r. Tego dnia Narodowy Bank Polski wprowadzi do obiegu srebrną monetę o nominale 50 zł oraz banknot kolekcjonerski o nominale 20 zł – „Mikołaj Kopernik”.
Kontakt:
Kontakt dla kolekcjonerów:
e-mail kolekcjoner@nbp.pl,
tel. +48 22 185 17 05
Kontakt dla mediów:
e-mail press@nbp.pl,
tel. +48 22 185 20 12
O NBP:
Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo do emitowania monet i banknotów w Polsce. Wszystkie znaki pieniężne emitowane przez NBP – w tym kolekcjonerskie – są prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Emisja wartości kolekcjonerskich stanowi okazję zarówno do upamiętniania ważnych historycznych rocznic i postaci, jak i do rozwijania zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.