Publikacje o przepływach migracyjnych

Przepływy migracyjne są ważnym czynnikiem wpływającym na gospodarkę Polski. Wybrane raporty z badań NBP dotyczących procesów migracyjnych zaprezentowane zostały poniżej.

25-11-2024 | „Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce w 2024 roku”

Niniejszy raport przedstawia wyniki ankiety przeprowadzonej wśród imigrantów z Ukrainy w okresie od 6 maja 2024 r. do 5 lipca 2024 r na ogólnopolskiej próbie 3760 respondentów. Najważniejsze wnioski z przeprowadzonego badania są następujące:

1. Podstawowym źródłem utrzymania imigrantów z Ukrainy jest praca. W strukturze dochodu imigranta przedwojennego wynagrodzenia z pracy stanowią średnio około 90% dochodu, a w przypadku uchodźcy 76%.
2. Imigranci z Ukrainy są bardzo aktywni na polskim rynku pracy. Udział osób pracujących lub poszukujących pracy wśród imigrantów wyniósł 78% i był wyraźnie wyższy niż wśród polskich obywateli.
3. Wciąż dużym problemem pozostaje znacznie wyższe bezrobocie wśród uchodźców niż ogółem w polskiej gospodarce.
4. Struktura popytu na pracę powoduje, że wyżej wynagradzana jest praca imigrantów w zawodach, w których częściej pracują mężczyźni.
5. Pomimo upływającego czasu nie zwiększa się odsetek imigrantów z Ukrainy preferujących osiedlenie się na stałe w Polsce.
6. Poprawie uległa znajomość języka polskiego zarówno wśród imigrantów przedwojennych, jak i uchodźców, co jest jednym z przejawów integracji społecznej i ekonomicznej
7. Sytuacja ekonomiczna osób powyżej 60 roku jest zróżnicowana, ale trudniejsza niż ogółu imigrantów.
8. Sytuacja mieszkaniowa migrantów przedwojennych i uchodźców stopniowo upodabnia się, co świadczy o postępującej integracji uchodźców.
9. Ponad 90% dzieci ukraińskich przebywających w Polsce korzystało z polskiego systemu edukacji. Zdaniem ich rodziców i opiekunów największą trudność dzieciom podczas pobytu w Polsce sprawiają: brak znajomości języka polskiego (36% wskazań), brak znajomych (33% wskazań) oraz pogorszenie poziomu życia w porównaniu z sytuacja przed wybuchem wojny (29% wskazań).
10. Migranci wspierają swoich bliskich w Ukrainie: 40% przekazuje środki finansowe, a 49% pomoc rzeczową, przede wszystkim dla członków rodziny.
11. Coraz więcej imigrantów nie deklaruje planów dotyczących przyszłości. W porównaniu z poprzednimi badaniami wzrosły odsetki odpowiedzi „trudno powiedzieć” w deklarowanych planach pobytowych respondentów- zarówno wśród imigrantów przedwojennych jak i uchodźców.
12. Główne deklarowane powody dłuższego pozostawania imigrantów z Ukrainy w Polsce związane są z ich pracą i możliwością utrzymania rodziny
13. Potrzeby socjalne imigrantów nie są deklarowane wśród najważniejszych form potencjalnej pomocy. Większość imigrantów z Ukrainy opowiada się za ułatwieniami dotyczącymi legalizacji dłuższego pobytu w Polsce, ponadto uchodźcy akcentują potrzeby związane z nauką języka i pośrednictwem pracy.
14. Struktura społeczno- demograficzna przebywających w Polsce imigrantów z Ukrainy nie zmieniła się istotnie w stosunku do badania z 2023 r.

25-11-2024 | „Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Białorusi w Polsce w 2024 roku”

Niniejszy raport przedstawia wyniki badania imigrantów z Białorusi przeprowadzonego w okresie od 15 kwietnia do 5 lipca 2024 r. Badanie było pierwszym, pilotażowym badaniem realizowanym przez Narodowy Bank Polski wśród imigrantów z Białorusi w sześciu województwach na próbie 775 respondentów. Najważniejsze wnioski z omawianego badania są następujące:

1. Głównym czynnikiem wyzwalającym imigrację z Białorusi na większą skalę była sytuacja polityczna na Białorusi. Kwestie ekonomiczne były drugim czynnikiem wskazywanym jako powody migracji.
2. Osoby posiadające Kartę Polaka lub obywatelstwo polskie stanowiły 24% respondentów. Czynnikiem odróżniającym ich od pozostałych imigrantów z Białorusi jest przede wszystkim lepsza znajomość języka polskiego, dużo stabilniejszy status pobytowy w Polsce oraz korzystniejsza pozycja na rynku pracy w Polsce.
3. Imigranci z Białorusi to osoby dobrze wykształcone. Osoby poniżej 34 roku życia stanowią 50% respondentów. Prawie połowa respondentów przebywa w Polsce z mężem lub żoną.
4. Szanse imigrantów z Białorusi na dobrą prace w Polsce są różne w zależności od czasu przyjazdu i płci. W badanej próbie ok. 16% respondentów było bezrobotnych. Najlepiej radziły sobie na polskim rynku pracy osoby, które przyjechały przed 2019 rokiem oraz dobrze znają język polski. W trudniejszej sytuacji były osoby, które przyjechały w latach 2020-2021 oraz przeciętnie kobiety.
5. Imigranci z Białorusi relatywnie często uzupełniali braki na rynku pracy w branżach z dużym udziałem zawodów „zmaskulinizowanych”. Najczęstszymi miejscami pracy respondentów były: przemysł, transport, informatyka, budownictwo. Imigracja z Białorusi wyróżnia się wysokim odsetkiem pracowników z branży IT oraz osób otwierających własną działalność w Polsce. Wśród pracujących respondentów 13% stanowiły osoby związane z branżą IT – większość pracowała na etacie w Polsce.
6. Sytuacja ekonomiczna imigrantów z Białorusi jest zróżnicowana. Około 16% ankietowanych wydaje prawie całe swoje wynagrodzenie na bieżące życie, a 37% połowę lub mniej. Prawie 33% respondentów przekazuje środki finansowe na Białoruś..
7. Imigranci z Białorusi wiążą na ogół swoją przyszłość z Polską. Niemal 79% z nich określa na poziomie bardzo dobrym lub dobrym poziom zadowolenia z życia w Polsce, a 68% ankietowanych planuje zostać w Polsce na stałe lub dłużej niż rok.
8. Najważniejszą formą pomocy, które ułatwiłyby pobyt i pracę w Polsce imigrantów z Białorusi jest łatwiejsza legalizacja pobytu (54%). Respondenci o korzeniach polskich oczekują przede wszystkim pomocy w znalezieniu pracy (37%) oraz łatwiejszej legalizacji pobytu (36%).

04-01-2024 | „Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce w 2023 roku”

Niniejszy raport przedstawia wyniki badania ankietowego dorosłych migrantów z Ukrainy w Polsce, przeprowadzonego w okresie od 8 maja do 7 lipca 2023 r. Poniżej najważniejsze wnioski omawiane szerzej w raporcie:

1. Nie zmieniła się istotnie w stosunku do listopada 2022 r. struktura demograficzna przebywających w Polsce migrantów z Ukrainy. Dorośli migranci z Ukrainy to w większości kobiety – około 68% (w grupie imigrantów przedwojennych stanowiły 55%, a w grupie uchodźców 78%).
2. Migranci to osoby dobrze wykształcone. Poprawie uległa znajomość języka polskiego wśród uchodźców.
3. Podstawowym źródłem utrzymania migrantów z Ukrainy jest praca. Sytuacja ekonomiczna uchodźców jest trudniejsza niż migrantów przedwojennych.
4. Integracja imigrantów uchodźców z Ukrainy na polskim rynku pracy następuje wolniej niż w 2022 roku. Utrzymuje się różnica pomiędzy migrantami przedwojennymi a uchodźcami na polskim rynku pracy.
5. Płace imigrantów w większym stopniu zależą od branży w Polsce i momentu przyjazdu niż formalnego wykształcenia. Relatywnie najwyższe wynagrodzenia otrzymują zarówno imigranci przedwojenni jak i uchodźcy zajmujący się informatyką, budownictwem i transportem.
6. Obecność rodziny i dzieci w Polsce wpływa na aktywność zawodową uchodźczyń. Uchodźcy i uchodźczynie z Ukrainy mają relatywnie najczęściej stabilne zatrudnienie w sytuacji, gdy nie maja rodziny w Polsce lub przebywają w Polsce bez dzieci.
7. Postępuje proces usamodzielniania się uchodźców. Coraz dłuższy czas pobytu w Polsce uchodźców oraz wprowadzone w 2023 r. zmiany w przepisach istotnie ograniczające możliwość bezpłatnego przebywania w miejscach zorganizowanego zamieszkiwania oferowanych przez państwo polskie spowodowały dalszy wzrost odsetka uchodźców wynajmujących samodzielnie mieszkanie z 52% do 68%.
8. Migranci nadal wspierają swoich bliskich w Ukrainie. Osoby, które przyjechały przed wybuchem wojny nie zmieniły istotnie swoich skłonności do przesyłania środków finansowych za granicę (środki przekazuje ponad 60% z nich). Odsetek uchodźców dokonujących transferów do Ukrainy jest o prawie połowę niższy niż migrantów przedwojennych.
9. Utrzymuje się zróżnicowanie w strategiach dotyczących przyszłego pobytu w Polsce między migrantami przedwojennymi a uchodźcami, chociaż wśród tych ostatnich nieznacznie wzrósł odsetek osób deklarujących dłuższy pobyt w Polsce.
10. Przewidywania dotyczące zakończenia wojny są kluczowym czynnikiem wpływającym na deklaracje uchodźców odnośnie ich przyszłości. Mniejsze znaczenie mają czynniki ekonomiczne takie jak sytuacja na rynku pracy oraz sytuacja mieszkaniowa
11. Pomimo postępującego procesu adaptacji migrantów z Ukrainy do życia w Polsce część z nich wciąż oczekuje pewnego wsparcia ze strony Polski. Migranci przedwojenni wskazują przede wszystkim na łatwiejszą legalizacją pobytu, dostęp do służby zdrowia, lepszą obsługę w urzędzie. Jeżeli chodzi o uchodźców to oczekują głównie pomocy w znalezieniu pracy, organizacji kursów języka polskiego i łatwiejszej legalizacji pobytu. W stosunku do poprzednich rund badania istotnie spada odsetek osób oczekujących organizacji kursów języka polskiego.
12. Sytuacja migrantów z Ukrainy nieco różni się w poszczególnych województwach, dotyczy to szczególnie uchodźców.

11-09-2023 | „Polacy pracujący za granicą w 2022 r. Raport z badania ankietowego”

Niniejszy raport przedstawia wybrane wyniki badania ankietowego emigrantów z Polski do Wielkiej Brytanii, Niemiec oraz Niderlandów przeprowadzonego na przełomie 2022 i 2023 roku. Obserwacje zawarte w raporcie prowadzą do następujących głównych wniosków:

1. Emigracja z Polski na coraz bardziej długookresowy charakter.
2. Sytuacja większości polskich emigrantów na zagranicznych rynkach pracy poprawia się,
3. Zwiększa się zróżnicowanie emigrantów pod względem przyjętych strategii migracyjnych, wiążących się z przekazywaniem pieniędzy do Polski oraz planów dalszego pozostawania w kraju emigracji.
4. Część emigrantów dostrzega wpływ na swoją sytuację ekonomiczną turbulencji spowodowanych wydarzeniami w latach 2019-2022. W kolejności malejącej ważności takimi wydarzeniami były: brexit, epidemia COVID-19 oraz czy wybuch pełnoskalowej wojny na Ukrainie.

W szczególności raport prowadzi do następujących spostrzeżeń:

• Polska emigracja zagraniczna ma w większości coraz bardziej długookresowy charakter i cechy migracji osiedleńczej. O postępującym procesie osiedlania się Polaków za granicą świadczy rosnący odsetek emigrantów mieszkających za granicą  z najbliższą rodziną oraz przeciętnie coraz niższa częstotliwość wizyt w Polsce.
• Nowi emigranci, którzy napłynęli do badanych krajów od momentu ostatniego badania, które miało miejsce w 2018 r. to głownie osoby młode, bez wcześniejszego doświadczenia w migracjach zagranicznych. W największym stopniu nowi emigranci napłynęli do Niemiec i Niderlandów. W przypadku Wielkiej Brytanii, po jej wyjściu ze struktur Unii Europejskiej i związanych z tym utrudnień w dostępie do rynku pracy nowi emigranci z Polski stracili nim zainteresowanie.
• Żyjący za granicą Polacy to w równej części kobiety i mężczyźni. Jednak już pod względem wykształcenia widoczne są między nimi różnice. Kobiety częściej niż mężczyźni mają wykształcenie wyższe lub maturalne, co ogólnie jest charakterystyczne dla społeczeństwa w Polsce, jednak tym co wyróżnia emigrantów, jest wyższy niż przeciętnie w Polsce udział osób z wykształceniem średnim zawodowym.
• Pozycja Polaków na zagranicznych rynkach pracy uległa stabilizacji. We wszystkich trzech krajach wykonywanie pracy najemnej deklaruje większość respondentów. Zmiany te są po części kontynuacją trendu zaobserwowanego już w 2016 r. polegającego na podejmowaniu przez Polaków bardziej długotrwałych form zatrudnienia. Jednak na tempo i zakres zmian dotyczących Polaków na emigracji wpłynęła w pewnym zakresie pandemia COVID-19 i Brexit.
• Główne sektory gospodarki, w których pracują Polacy są dość zróżnicowane pomiędzy krajami docelowymi emigracji.  W Niemczech to przemysł, rolnictwo, handel, budownictwo oraz hotelarstwo i gastronomia. W Wielkiej Brytanii dominuje przemysł oraz hotelarstwo i gastronomia, a w Niderlandach rolnictwo i przemysł. W porównaniu do wyników z 2018 r. we wszystkich krajach zanotowano spadek odsetka osób pracujących w ochronie zdrowia i opiece społecznej. Jest to sektor, który był najbardziej narażony na skutki pandemii COVID-19, w tym zwłaszcza na ryzyko ciężkiej choroby i śmierci.
• Podobnie jak w latach poprzednich Polacy przede wszystkim pracują na stanowiskach robotniczych i jako rzemieślnicy wykwalifikowani. Nowym zjawiskiem jest dość wysoki odsetek osób zajmujących stanowiska menadżerskie niskiego i średniego stopnia w Niderlandach (9%) oraz zauważalny spadek w stosunku do 2018 r. osób zajmujących tego typu stanowiska w Wielkiej Brytanii.
• Pomimo nadganiania przez płace w Polsce wynagrodzeń w UE siła nabywcza przeciętnych wynagrodzeń w analizowanych krajach UE (wg OECD) wciąż przekraczała o przynajmniej 40-80% siłę nabywczą wynagrodzeń w Polsce.
• Choć zdecydowana większość emigrantów opuściła Polskę z powodów finansowych (wynagrodzenia, brak pracy) to czynniki, które mogą wpłynąć na decyzje o powrocie są bardziej złożone. Najczęściej wymieniana była sytuacja rodzinna oraz zdrowie, a poziom wynagrodzeń dopiero w trzeciej kolejności. Wyjątkiem była zgłaszana w Wielkiej Brytanii po brexicie obawa przed brakiem pracy, którą wskazało jako możliwy czynnik powrotu aż 57% Polaków przebywających w tym kraju.
• W 2022 roku częstość przekazywania pieniędzy do Polski przez Polaków mieszkających za granicą była bardziej zależna od przyjętych strategii migracyjnych niż było to obserwowane w badaniu z 2018 roku. Osoby, których rodziny i dzieci pozostawały w Polsce przesyłały pieniądze zdecydowanie częściej niż osoby, które ściągnęły rodziny do krajów emigracji. Znacznie częściej niż przeciętnie przesyłały pieniądze osoby deklarujące powrót do kraju. Brak było natomiast istotnego wpływu czasu pozostawania na emigracji na częstość przesyłania środków finansowych do Polski.
• Najbardziej odczuwalnym przez respondentów skutkiem Brexitu przez emigrantów, którzy pozostali w Wielkiej Brytanii był wzrost formalności związanych z legalizacją pobytu i zatrudnienia w Wielkiej Brytanii.
• Większość respondentów nie odczuła wpływu pandemii na ich obecną sytuację życiową i sytuację na rynku pracy. Zmiana warunków pracy przed i po pandemii wskazywana przez największy odsetek respondentów dotyczyła poprawy standardów BHP w miejscu pracy.
• Opinie respondentów dotyczące wpływu wybuchu wojny na Ukrainie na ich decyzje o pozostaniu na emigracji są zróżnicowane, choć nie jest to czynnik deklarowany jako bezpośrednio wpływający na decyzje – emigranci dostrzegali jednak jego potencjalne ekonomiczne konsekwencje np.: wpływ na kurs polskiej waluty.

13-04-2023 | „Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce – wpływ pandemii i wojny na charakter migracji w Polsce. Raport z badania ankietowego”

Niniejszy raport przedstawia wyniki ankiety przeprowadzonej wśród migrantów z Ukrainy w listopadzie 2022 r. – zarówno uchodźców, jak i osób, które do Polski przyjechały jeszcze przed wojną. W raporcie porównano różne aspekty sytuacji życiowej oraz aktywności na rynku pracy uchodźców oraz emigrantów przedwojennych oraz sytuacji uchodźców w listopadzie 2022 roku w stosunku do badania ankietowego z maja 2022 r. Wyniki tych analiz wskazują między innymi, że:

• Utrzymują się duże różnice w strukturze demograficznej, w sytuacji na rynku pracy oraz planach pozostawania w Polsce pomiędzy migrantami, którzy przybyli do Polski przed 24.02.2022 r., a uchodźcami.
• Przekształcanie czasowych pobytów w długoterminowe oraz plany pozostania w Polsce na dłużej są znacznie częstsze wśród osób, które przyjechały do Polski przed wojną, na co wpłynęła nie tylko wojna, ale także pandemia COVID-19 oraz wprowadzane w Polsce w latach 2020-2021 zmiany regulacyjne dotyczące pracy i pobytu w Polsce.
• W ciągu dziewięciu miesięcy od wybuchu wojny znacząco poprawiła się integracja uchodźców z Ukrainy na polskim rynku pracy oraz ich samodzielność ekonomiczna. Niemniej jednak wciąż ok. 20% uchodźców mieszkało w lokalach udostępnionych bezpłatnie przez osoby prywatne lub w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania.
• Migranci przedwojenni najczęściej pracowali w przemyśle i usługach niewymagających wysokich kwalifikacji. Wśród uchodźców największą grupę stanowiły natomiast osoby wykonujące usługi dla gospodarstw domowych. Około 1/3 migrantów sprzed wojny oraz 46% uchodźców miało poczucie, że pracuje w Polsce poniżej swoich kwalifikacji.
• Znajomość języka polskiego jest silnie skorelowana z możliwością znalezienia zatrudnienia. Jest to szczególnie widoczne wśród uchodźców.
• Według opinii imigrantów adaptację obywateli Ukrainy do życia i pracy w Polsce ułatwiłyby: pomoc w postaci kursów języka polskiego, łatwiejsza legalizacja pobytu, wprowadzenie ułatwień dotyczących nostryfikacji dyplomów oraz pomoc w pośrednictwie pracy.
• Migranci wspierają swoich bliskich w Ukrainie poprzez przekazy pieniężne i niepieniężne. Osoby z migracji przedwojennej pomimo coraz dłuższego pozostawania w Polsce nie zmniejszają częstości przekazywania środków na Ukrainę. 
• Zarówno liczba imigrantów, jak i ich aktywność zawodowa różnią się w zależności od regionu Polski. Uchodźcy relatywnie najczęściej osiedlali się w woj. mazowieckim oraz woj. dolnośląskim. Z kolei największy odsetek pracujących migrantów występował na Pomorzu oraz w woj. dolnośląskim.

Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce – raport

29-07-2022 | „Sytuacja życiowa i ekonomiczna uchodźców z Ukrainy w Polsce”

Wybuch wojny na Ukrainie 24.02.2022 spowodował niespodziewany i nagły napływ uchodźców wojennych. Polska jest krajem, w którym było i pozostaje ich ciągle najwięcej. W celu określenia kim są imigranci, jakie mają potrzeby, plany oraz jaka może być ich przyszłość na polskim rynku pracy Narodowy Bank Polski przeprowadził w kwietniu i maju tego roku ankietę wśród obywateli Ukrainy, którzy przyjechali do Polski jako uchodźcy po wybuchu wojny. Wyniki tej ankiety wskazują m.in. na to, że:

• Uchodźcy przejeżdżający do Polski reprezentowali wszystkie regiony Ukrainy, jednak ponadprzeciętnie więcej osób przyjechało z rejonów walk, relatywnie dobrze skomunikowanych z Polską (rejon Kijowa i okolic). Około 13% uchodźców trafiło do Polski przez inną granicę niż ta z Ukrainą.
• Na przełomie kwietnia i maja przebywało w Polsce około 1,5 miliona uchodźców z Ukrainy.
• Uchodźcy z Ukrainy to przede wszystkim kobiety, z których ponad 60% przyjechało razem z dziećmi, najczęściej z jednym lub dwoma. Prawie 24% kobiet przyjechało samotnie, przede wszystkim są to osoby poniżej 29 roku życia i powyżej 60 roku życia.
• 50% uchodźców posiada wyższe wykształcenie, co istotnie przewyższa udział osób z wyższym wykształceniem w całym społeczeństwie ukraińskim. Dlatego jednym z wyzwań, które przed nami stoją jest pomoc w znalezieniu im satysfakcjonującej pracy.
• Uchodźcy z Ukrainy są bardzo aktywni na rynku pracy – około 30% z nich już pracowało lub miało załatwioną pracę, a ok. 50% jej poszukuje, w tym bardzo często na część etatu ze względu na zajmowanie się dziećmi.
• Pomimo dużej wcześniejszej migracji zarobkowej do Polski ponad 50% uchodźców, którzy obecnie znaleźli się w Polsce, nie było wcześniej w Polsce ani nie miało wcześniej kontaktu z osobami, które odwiedziły nasz kraj.
• Około 30% uchodźców przebywających w Polsce przekazuje pomoc rzeczową lub finansową rodzinie lub organizacjom humanitarnym na Ukrainie. Jest to szczególnie częste wśród uchodźców mających pracę (44%).
• W pytaniach związanych z możliwym dalszym pobytem w Polsce dwie trzecie uchodźców deklaruje, że jest w Polsce tymczasowo (poniżej roku). Pozostaniem w Polsce na stałe najbardziej zainteresowani są mężczyźni oraz ludzie młodzi. O powrocie na Ukrainę znacznie częściej myślą kobiety, zwłaszcza samotne z dziećmi. Chęć powrotu na Ukrainę w przeciągu roku częściej deklarują też osoby z wyższym wykształceniem, którym może być trudno znaleźć w Polsce satysfakcjonującą pracę w zawodzie i zapewniającą możliwość utrzymanie siebie i rodziny.
• Niewielki procent uchodźców – tylko ok. 5% chce wyjechać z Polski do innego kraju. Wydaje się, że osoby które miały taki zamiar, już go zrealizowały przed rozpoczęciem badania.

Sytuacja życiowa i ekonomiczna uchodźców z Ukrainy w Polsce

13-07-2021 | Badania ankietowe imigrantów z Ukrainy we Wrocławiu w 2020 roku – najważniejsze wnioski

Celem niniejszego dokumentu jest przedstawienie wybranych wyników badania imigrantów we Wrocławiu zrealizowanego w drugiej połowie 2020 roku. Badanie to pozwala na ocenę sytuacji imigrantów oraz ich roli na rynku pracy pomiędzy pierwszą a drugą falą pandemii COVID-19 w porównaniu z poprzednim badaniem zrealizowanym w tym samym mieście w 2018 roku. Ze względu na realizację badania tylko w jednym regionie Polski zaprezentowane wyniki nie mogą być traktowane jako reprezentatywne dla całego kraju. Niemniej jednak zmiany liczby imigrantów w województwie dolnośląskim nie odbiegały istotnie od obserwacji dla całej Polski. Przy braku równie szczegółowych informacji dla innych regionów Polski tendencje obserwowane we Wrocławiu i okolicach pozostają punktem odniesienia dla analiz zmian sytuacji imigrantów po pierwszej fali pandemii. W szczególności, w dalszej części materiału rozwinięte zostały wątki dotyczące konsekwencji epidemii COVID-19 dla sytuacji imigrantów na dolnośląskim rynku pracy, strategii migracyjnych, długoterminowych planów imigrantów oraz czynników wpływających na przesyłanie przez imigrantów pieniędzy do kraju pochodzenia. W szczególności badanie to wykazało, że:

• W konsekwencji epidemii COVID-19 zahamowany został napływ nowych imigrantów, ale osoby mające wcześniejsze doświadczenia migracyjne w większości pozostały w Polsce i częściej niż to miało miejsce w przeszłości deklarowały chęć pozostania w Polsce w kolejnych latach.
• W czasie epidemii COVID-19 imigranci mogli pozostać legalnie w Polsce pomimo utraty ważności dokumentów. Z opcji tej skorzystało przez pewien czas jedynie ok. 13% respondentów. Dłuższy pobyt pozostałych respondentów był wcześniej zaplanowany.
• Ograniczenia związane z pandemią zmieniły rynek pracy imigrantów: wzrósł udział stabilniejszych form zatrudnienia, zmniejszyła się rotacja pracowników, straciło na znaczeniu samodzielne poszukiwanie pracy przez imigrantów przy wykorzystaniu informacji o dostępnych ofertach.
• Badanie ankietowe wskazuje na zmianę struktury gałęziowej zatrudnienia imigrantów na korzyść przemysłu i rzemiosła. Obserwacje te nie są spójne z trendami obserwowanymi w ogólnopolskich statystykach pozwoleń na pracę.
• Problemem wciąż pozostaje brak wykorzystania w pełni kapitału ludzkiego imigrantów. Większość ankietowanych posiadała wykształcenie wyższe techniczne, ale pracowała poniżej swoich kwalifikacji.
• Odsetek osób przekazujących pieniądze za granicę zmniejszył się nieznacznie, wzrosła częstotliwość przekazywania środków, ale zmniejszyła się wartość pojedynczego przekazu. Ponad 60% imigrantów wysyłających przekazy zrobiła to przynajmniej raz za pomocą firm umożliwiających tanie przekazy przez internet.

Badania ankietowe imigrantów z Ukrainy we Wrocławiu w 2020 roku – najważniejsze wnioski

20-08-2020 | Badania ankietowe imigrantów w aglomeracji warszawskiej (2019-2020) – najważniejsze wnioski

W materiale zwrócono szczególną uwagę na następujące zjawiska:

• “Rozlewanie się” imigracji w polskich regionach. Rynek pracy w Warszawie cały czas przyciąga nowych imigrantów, ale nie wyróżnia się już szczególnie na tle innych aglomeracji.
• Imigranci przebywali w Warszawie przeciętnie dłużej niż w 2015 roku, ale w dalszym ciągu dominuje migracja cyrkulacyjna (przyjazdy krótkoterminowe i czasowe powroty).
• Imigranci poprawili swoją sytuację pod względem wynagrodzeń (często zmieniając prace najprostsze na nieco lepiej płatne w usługach), ale badanie wskazuje, że podobnie jak w 2015 roku ok. 60% ocenia, że pracuje poniżej swoich kwalifikacji.
• Wraz z wydłużaniem okresu pozostawania w Polsce zmienia się skłonność do przesyłania pieniędzy do rodzinnego kraju. W Warszawie osoby pozostające relatywnie najdłużej rzadziej deklarowały przesyłanie środków, choć ogółem deklarowało to ciągle ok. 60% imigrantów.
• Coraz większy jest odsetek imigrantów korzystających w przekazach pieniężnych z sektora bankowego lub usług finansowych, najpopularniejszy pozostaje jednak najprostszy sposób – przewożenie środków samodzielnie.

Badania ankietowe imigrantów w aglomeracji warszawskiej (2019-2020) – najważniejsze wnioski (Sierpień 2020)

20-07-2020 | Imigranci w polskiej gospodarce – raport z badań ankietowych

Informacja z badań ankietowych migracji realizowanych przez Oddziały Okręgowe NBP w 2019 r. i 2020 r. Materiał podsumowuje badania ankietowe imigrantów i firm zatrudniających cudzoziemców realizowane przed Departament Statystyki NBP we współpracy z Oddziałami Okręgowymi NBP w okresie listopad 2019 – maj 2020.

Główne wnioski:

• Napływ imigrantów (głównie z Ukrainy) przyczynił się do podniesienia potencjału wzrostu polskiej gospodarki przeciętnie o ok. 0,5pp. w latach 2013-2018. W tym samym czasie nastąpił także silny wzrost przekazów pieniężnych z Polski na Ukrainę. Całkowita suma przekazów pieniężnych imigrantów (16 mld zł) przekroczyła w 2019 roku sumę środków napływających od Polaków pracujących za granicą.
• Następstwa epidemii COVID-19 nie spowodowały masowych powrotów imigrantów i związanych z nimi problemów z personelem w firmach. Zatrudnienie cudzoziemców w polskiej gospodarce zmniejszyło się pomiędzy lutym i majem 2020 prawdopodobnie o ok. 10%, głownie przez zablokowanie kolejnych przyjazdów do Polski osób, które musiały wrócić na Ukrainę.
• Zatrudnienie imigrantów w firmach jest bardzo wahliwe i nie jest istotnie skorelowane z sytuacją firm. Stawki płac pracujących imigrantów nie są w większości firm (ok. 90%) różne od pozostałych pracowników na tych samych stanowiskach, natomiast ponad 1/3 imigrantów pracuje znacznie więcej niż 40 godzin tygodniowo.
• W prawie 60% ankietowanych firm imigranci zatrudniani byli wyłącznie przy pracy fizycznej nie wymagającej kwalifikacji. Na stanowiskach specjalistycznych i wymagających wykształcenia imigranci zatrudniani są głównie w dużych firmach. Ważną rolę (ok. 24% zatrudnienia) w rekrutacji i zarządzaniu zatrudnieniem imigrantów odgrywają prywatne agencje pośrednictwa pracy.
• Plany imigrantów z Ukrainy szybko zmieniają się z migracji krótkookresowej w osiedleńczą. Ponad połowa ankietowanych imigrantów deklarowała, że w Polsce jest już także ktoś z ich rodziny. Ok. 38% chciałoby zostać w Polsce na stałe lub powyżej 3 lat.

Imigranci w polskiej gospodarce – raport z badań ankietowych (Lipiec 2020)

17-10-2019 | Informacja z badań ankietowych imigrantów w Bydgoszczy i we Wrocławiu w 2018 i 2019 roku

Raport prezentuje wyniki badania imigrantów we Wrocławiu i Bydgoszczy na przełomie 2018 i 2019 roku dostarczając, między innymi, informacji na temat warunków stabilizacji pobytu imigrantów w Polsce.

Główne wnioski:

• Głównym motywem migracji nadal pozostają różnice w wynagrodzeniach, ale znacznie mniej istotny niż w latach 2014-2016 jest brak pracy na Ukrainie, co odzwierciedla poprawiającą się sytuację na rynku pracy u naszego sąsiada.
• Wśród pracowników z Ukrainy dominuje migracja cyrkulacyjna oparta na pracy w Polsce i częstych, czasowych powrotach na Ukrainę. Model taki bardzo często nie jest wyborem, lecz przymusem związanym z relatywną łatwością otrzymania wiz na pobyt krótkoterminowy w porównaniu z wizami długoterminowymi.
• Imigranci są coraz bardziej zainteresowani uzyskaniem prawa do stabilizacji pobytu w Polsce, o czym świadczą ich deklaracje oraz zmiany w czasie struktury posiadanych wiz. Jednocześnie niewydolność systemu przyznawania wiz długoterminowych jest najczęstszym problemem, na który narzekają imigranci.
• Szybko zmienia się profil osób przyjeżdżających do Polski w porównaniu z początkowymi latami migracji. Na polskim rynku pracy coraz częściej można spotkać osoby z centralnej i wschodniej Ukrainy pochodzące ze średnich i dużych miast. Decyzję o migracji podejmują też osoby coraz młodsze i bez wcześniejszych doświadczeń podróży do pracy w Polsce. Wynika to z atrakcyjności polskiego rynku pracy, ale też z rosnącego znaczenia sieci migracyjnych w Polsce oraz aktywności agencji pośrednictwa pracy.
• Udział osób deklarujących plany dalszego wyjazdu za granicę w ciągu dwóch lat wyniósł od 15% we Wrocławiu do 27% w Bydgoszczy. Spośród zainteresowanych dalszymi wyjazdami ok. 60% deklarowało, że krajem docelowym byłyby Niemcy. Z drugiej strony tylko nieco ponad 10% imigrantów wyobraża sobie, że za pięć lat przebywać będzie w innym kraju niż Polska lub Ukraina. Deklarowana chęć do dalszej emigracji obniża się wraz z długością pozostawania w Polsce, ma na nią wpływ także specyfika regionu.
• W porównaniu z wcześniejszymi badaniami mniejsze są różnice pomiędzy płacami godzinowymi polskich i ukraińskich pracowników. W 2018 roku przeciętne wynagrodzenie godzinowe imigrantów było o ok. 20% niższe niż Polaków, z czego ok. 8-12pp. można było tłumaczyć gorszymi kwalifikacjami i zawodami, w których pracują imigranci.
• Częstość i wielkość przekazów pieniężnych zależy od sytuacji imigrantów. Większość imigrantów (ok. 55%) przekazywało pieniądze na Ukrainę.

Informacja z badań ankietowych imigrantów w Bydgoszczy i we Wrocławiu w 2018 i 2019 roku

25-07-2019 | Polacy pracujący za granicą w 2018 r. Raport z badania ankietowego

Niniejszy raport prezentuje wybrane wyniki badań ankietowych emigrantów z Polski w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Holandii i Norwegii w listopadzie i grudniu 2018 roku zrealizowanych na potrzeby Narodowego Banku Polskiego.

Kolejna runda odbywającego się co dwa lata badania ponownie dostarczyła interesujących informacji na temat pozycji emigrantów z Polski na zagranicznych rynkach pracy, motywacjach wpływających na ich pobyt za granicą i przesyłanych do Polski przekazach pieniężnych. Specjalnym zagadnieniem jest temat wpływu wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej (Brexitu) na plany życiowe emigrantów. W skrócie, raport podejmuje między innymi następujące pytania badawcze istotne z punktu widzenia obecnych trendów migracyjnych:

1. Jaki wpływ na migracje ma rekordowo niskie bezrobocie w Polsce?
2. Co wpływa na plany migracyjne i przekazy pieniężne od emigrantów?
3. Jaka jest specyfika polskiej emigracji w Norwegii?
4. Czy brexit zmienił plany emigrantów i ich sytuację w Wielkiej Brytanii?

Wyniki badań wskazują, że rekordowo niskie bezrobocie w Polsce ograniczyło wyjazdy nowych emigrantów do głównych krajów emigracji z przeszłości takich jak Wielka Brytania i Niemcy, choć pojawiły się nowe, niszowe kierunki takie jak Norwegia. Wciąż najważniejszą motywacją wyjazdów i pozostawania na emigracji są wynagrodzenia netto, których mediany (środkowe wynagrodzenia) za granicą są nominalnie około dwukrotnie wyższe niż w Polsce, a dominanty (najczęstsze wynagrodzenia) są 2,0-3,6 razy wyższe niż w Polsce. Tym niemniej ok. 15% migrantów jest zdecydowana wracać do Polski w przyszłości niezależnie od poziomu wynagrodzeń. Dobra sytuacja gospodarcza w Polsce wpłynęła również na istotne ograniczenie odsetka emigrantów planujących pozostanie na emigracji na stałe na rzecz powrotu do Polski w dalszej przyszłości (za minimum 3 lata).

Wraz z długością przebywania na emigracji zmniejsza się skłonność do przekazywania środków pieniężnych do Polski, choć specyfika ta jest zróżnicowana pomiędzy krajami. Obserwowana ostatnio zwiększona emigracja do Norwegii to głównie osoby w wieku najwyższej aktywności zawodowej, ze średnim wykształceniem, które stosunkowo często przekazują pieniądze do Polski i dość rzadko wykorzystują świadczenia społeczne. Emigranci z Polski w Wielkiej Brytanii są natomiast przeciętnie najlepiej wykształceni w porównaniu z innymi krajami objętymi ankietą. Ponadto, jedynie 10% ankietowanych w Wielkiej Brytanii deklarowało skrócenie planowanego pobytu na emigracji z powodu konsekwencji referendum dotyczącego brexitu. Zdecydowana większość emigrantów (85%) spełnia warunki pozostania w Wielkiej Brytanii po brexicie po dopełnieniu relatywnie prostej procedury administracyjnej.

Polacy pracujący za granicą w 2018 r. – Raport z badania ankietowego

Polacy pracujący za granicą w 2016 r. Raport z badania ankietowego

Niniejszy raport prezentuje wybrane wyniki badań ankietowych emigrantów z Polski w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Irlandii i Holandii w listopadzie i grudniu 2016 roku zrealizowanych na potrzeby Narodowego Banku Polskiego.

Badania te są źródłem unikalnych informacji na temat pozycji emigrantów z Polski na zagranicznych rynkach pracy oraz ich powiązań z krajem, w tym przesyłanych do Polski transferów pieniężnych. Specjalnym zagadnieniem jest temat wpływu wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej (Brexitu) na plany życiowe emigrantów. W skrócie, raport podejmuje następujące pytania badawcze istotne z punktu widzenia obecnych trendów migracyjnych:

1. Czy emigracja tymczasowa staje się emigracją osiedleńczą i jakie są tego konsekwencje?
2. W jakim stopniu różnice płac i sytuacji na rynkach pracy pomiędzy Polska a krajami Europy Zachodniej wpływają na decyzje o emigracji?
3. Jak zmieniają się preferencje emigrantów z Polski dotyczące przekazów pieniężnych?
4. Jakie są konsekwencje referendum w Wielkiej Brytanii dotyczącego Brexitu?

Polacy pracujący za granicą w 2016 r. – Raport z badania ankietowego

Obywatele Ukrainy pracujący w Polsce – raport z badania. Badanie zrealizowane w 2017 r.

Synteza: Obywatele Ukrainy od lat są stałymi uczestnikami polskiego rynku pracy. Widoczni są oni szczególnie w województwie mazowieckim w aglomeracji warszawskiej oraz na terenach wyspecjalizowanych w rolnictwie. Wybuch konfliktu zbrojnego na wschodzie kraju na początku 2014 r. oraz pogarszająca się sytuacja ekonomiczna zarówno na Ukrainie, jak i w Rosji, wywołały gwałtowny wzrost zainteresowania pracą w Polsce. Najbardziej jest to widoczne w liczbie oświadczeń o chęci powierzenia pracy cudzoziemcowi zarejestrowanych przez polskich pracodawców1. Jest to najprostsza i najbardziej rozpowszechniona wśród Ukraińców forma podejmowania pracy w Polsce. Według szacunków Departamentu Statystyki NBP w 2017 r. średni przebywało w Polsce około 900 tys. obywateli Ukrainy. W pierwszych trzech kwartałach 2017 r. imigranci ci przekazali na Ukrainę ponad 8,6 mld PLN.

Obywatele Ukrainy pracujący w Polsce – raport z badania. Badanie zrealizowane w 2017 r.

Obywatele Ukrainy pracujący w Polsce – raport z badania. Badanie zrealizowane w 2015 r.

Synteza: Obserwowany od 2014 r. gwałtowny wzrost liczby obywateli Ukrainy na polskim rynku pracy wynika z pojawiania się grupy migrantów, których do wyjazdu nakłoniła pogarszająca się sytuacja ekonomiczna jak też konflikt zbrojny na wschodzie kraju (tj. w 2014 r. lub później). Nowa fala imigracji ma zdecydowanie odmienną strukturę od tej, która przyjeżdżała do Polski przed rokiem 2014. Znacznie większą część stanowią w niej mężczyźni (57,9%, wobec 32,9% wśród doświadczonych migrantów), dominują osoby młode (średnia wieku 32,8 lat wobec 42,8 we wcześniejszej fali migracji), większy jest też udział osób ze wschodniej części Ukrainy – regionów zagrożonych konfliktem zbrojnym (28,4% wobec 6,3%). Mniej wśród nowych migrantów jest także osób posiadających dzieci (46,0% wobec 75,6%), co może prowadzić do sytuacji, w której część z tych osób, nie będzie miała motywacji, by powrócić na Ukrainę i będzie chciała pozostać w Polsce na stałe lub migrować dalej do innych krajów Unii Europejskiej.
Istotną cechą całej migracji zarobkowej z Ukrainy do Polski jest jej krótkookresowy i cyrkulacyjny charakter. Przeciętny migrant z Ukrainy był w Polsce już 9 razy, a średnia długość obecnego pobytu wynosi 5 miesięcy. Wynika to w dużej mierze ze sposobu wejścia na polski rynek pracy. Większość migrantów podejmuje pracę w Polsce w oparciu o zarejestrowane oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi (62,6%).

Obywatele Ukrainy pracujący w Polsce – raport z badania. Badanie zrealizowane w 2015 r.

Transfery z tytułu pracy Polaków za granicą w świetle badań Narodowego Banku Polskiego

Streszczenie: Wstąpienie Polski do struktur Unii Europejskiej i otwarcie dla Polaków unijnych rynków pracy pociągnęło za sobą gwałtowny wzrost emigracji zarobkowej. Konsekwencją tego było silne zwiększenie wielkości środków przekazywanych przez emigrantów do rodzin w kraju tzw. remittances. Ze względu na konieczność po-prawnego uwzględnienia tych transferów w bilansie płatniczym oraz oceny ich wpływu na gospodarkę Narodowy Bank Polski od 2007 r. prowadzi regularne badanie sondażowe wśród emigrantów pracujących w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii i Niemczech. Zgromadzone w badaniu dane posłużyły do opracowania metody szacowania wielkości napływających środków i pozwoliły na ich dokładną analizę. Niniejszy materiał prezentuje wyniki prowadzonych badań w odniesieniu do tendencji towarzyszących poakcesyjnej fali emigracji w kontekście przekazywanych środków i sytuacji Polaków na unijnych rynkach pracy. Szczególny nacisk położono na analizę zmiennych wykorzystywanych do szacowania wielkości remittances i zmiennych wymienianych w literaturze jako czynniki mogące wpływać na wielkość transferów i ich zmienność w czasie. W opracowania poruszona została także istotna z punktu widzenia gospodarki kwestia rozdysponowania przekazanych środków, zarówno na poziomie województw jak i wielkości miejscowości, do których one trafiają.

Transfery z tytułu pracy Polaków za granicą w świetle badań Narodowego Banku Polskiego

Raport z badania imigrantów w Polsce zaprezentowany na seminarium NBP w 2014 roku: „Metody badania aktywności ekonomicznej imigrantów w Polsce. Szanse i ograniczenia”

Metody badania aktywności ekonomicznej imigrantów w Polsce. Szanse i ograniczenia

Publikacja: “Settlers and Guests – Determinants of the Plans of Return Migration from UK and Ireland to Poland in the Period 2007-2009”

Settlers and Guests – Determinants of the Plans of Return Migration from UK and Ireland to Poland in the Period 2007-2009

Zobacz również