Materiały edukacyjne

Rola NBP w systemie płatniczym i w płatnościach detalicznych (webinar)

Czym jest system płatniczy? Jakie zadania NBP ma w systemie płatniczym i jak je realizuje? O płatnościach detalicznych w Polsce. Co umożliwia realizację płatności bezgotówkowych w Polsce? Jaka jest rola poszczególnych instytucji w realizacji płatności bezgotówkowych?

Cykl obrotu gotówkowego. Droga gotówki z banku centralnego do portfela (webinar)

Na czym polega cykl obrotu gotówkowego i kto w nim uczestniczy? W jaki sposób NBP współpracuje z uczestnikami obrotu gotówkowego? Których nominałów banknotów i monet jest najwięcej w obiegu gotówkowym? Jak często banknoty i monety wracają do NBP? Jakie są zasady wymiany zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych?

Złoty i Bank Polski SA (webinar)

Jak złoty stał się walutą obiegową? Na jakich zasadach wymieniono markę polską na złotego? Jak wyglądały banknoty pierwszych emisji z lat 1919-1924 oraz najciekawsze banknoty emisji z lat 1926-1939. Najbardziej charakterystyczne monety groszowe i złotowe II RP. Jaka była siła nabywcza złotego w dwudziestoleciu międzywojennym?

Zanim powstał Bank Polski SA (webinar)

Jaka była sytuacja walutowa na ziemiach polskich w latach 1915-1919? O działaniu Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i rządach Ignacego Jana Paderewskiego. O tym, jak złoty stał się polską jednostką monetarną? Jakie znaczenie miały reformy Władysława Grabskiego w obliczu hiperinflacji? Jak organizowano Bank Polski SA?

Polski złoty w obiegu od 100 lat (broszura)

O sytuacji walutowej na ziemiach polskich w 1918 r. i o wprowadzeniu jako waluty przejściowej – marki polskiej. Ustanowienie złotego w 1919 r. i wprowadzenie go do obiegu w 1924 r. – jakie okoliczności spowodowały taki rozwój sytuacji? O Władysławie Grabskim – autorze reformy walutowej. Omówienie przykładowych banknotów dwudziestolecia międzywojennego.

Działalność emisyjna Narodowego Banku Polskiego (scenariusz lekcji)

Czym jest pieniądz, jaką formę przyjmuje oraz skąd bierze się jego wartość? Co to jest emisja znaków pieniężnych i jaka instytucja w Polsce za nią odpowiada? Dzięki jakim działaniom mamy zapewniony stały dostęp do gotówki? Jak zabezpiecza się pieniądze przez fałszerstwami?

Narodowy Bank Polski (scenariusz lekcji)

Co to znaczy, że NBP jest bankiem emisyjnym, bankiem banków i bankiem państwa? Jaką rolę NBP pełni w systemie finansowym kraju i co robi dla jego stabilności? Jaki wpływ mają działania banku centralnego na życie każdego z nas?

Pieniądz. Co świadczy o jego wartości? (animacja)

Jakie są trzy podstawowe funkcje pieniądza? NBP wyłącznym emitentem znaków pieniężnych w Polsce – jak należy to rozumieć? Co decyduje o wartości banknotów i monet, czyli o sile nabywczej pieniądza? Co to znaczy, że bank centralny odpowiada za wartość pieniądza?

Narodziny złotego – część I (film)

Film opowiada o powstaniu polskiego złotego i jego rozwoju. Kiedy i gdzie pojawiły się w Polsce grosze? Co oznaczało, że złoty polski był jednostką obrachunkową? Jaką miała wartość moneta o nazwie półkopek?

Narodziny złotego – część II (film)

Film opowiada o powstaniu polskiego złotego i jego rozwoju. Kiedy i gdzie pojawiły się w Polsce grosze? Co oznaczało, że złoty polski był jednostką obrachunkową? Jaką miała wartość moneta o nazwie półkopek?

Pieniądz niepodległej Rzeczpospolitej (film)

Film przedstawia historię dwóch walut, które obowiązywały w Polsce pomiędzy pierwszą i drugą wojną światową. O zjawisku hiperinflacji i niezwykle ważnej reformie walutowej z 1924 r., a także o tym, dlaczego banknoty z tego okresu często uważane są za małe dzieła sztuki. Film należy do cyklu: „Śladami polskiego pieniądza”, który został zrealizowany w Centrum Pieniądza NBP.

Józef Mehoffer. Twórca pieniądza (film)

Historia banknotu o nominale 100 zł, który wszedł do obiegu w 1934 r. i jest uznawany za jeden z najpiękniejszych przedwojennych polskich banknotów, został zaprojektowany przez wybitnego malarza Młodej Polski – Józefa Mehoffera, ucznia i współpracownika mistrza Jana Matejki.

Mikołaj Kopernik – banknot polimerowy i moneta NBP (film)

Z okazji obchodzonej w 2023 r. 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika – wybitnego astronoma i ekonomisty, autora jednej z wersji prawa rządzącego obiegiem pieniądza (gorszy pieniądz wypiera lepszy) Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu polimerowy banknot kolekcjonerski o nominale 20 zł oraz srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 50 zł.

Funkcje banku centralnego (broszura)

Skąd się bierze wartość pieniądza? O trzech funkcjach, jakie pełni pieniądz. Co to jest pieniądz fiducjarny? Funkcje banku centralnego. Jakie są sposoby prowadzenia polityki pieniężnej? Jak jest rola banku centralnego w systemie finansowym?

Czym jest pieniądz i jak powstaje? (broszura)

Co to znaczy, że współcześnie pieniądz ma charakter fiducjarny? Jakie są trzy podstawowe funkcje pieniądza? NBP wyłącznym emitentem znaków pieniężnych w Polsce – jak należy to rozumieć? Co decyduje o wartości banknotów i monet, czyli o sile nabywczej pieniądza? Co to znaczy, że bank centralny odpowiada za wartość pieniądza?

Pieniądz – Co świadczy o jego wartości? (animacja)

Jakie są trzy podstawowe funkcje pieniądza? NBP wyłącznym emitentem znaków pieniężnych w Polsce – jak należy to rozumieć? Co decyduje o wartości banknotów i monet, czyli o sile nabywczej pieniądza? Co to znaczy, że bank centralny odpowiada za wartość pieniądza?

Obieg gotówki w gospodarce (broszura)

Co kryje się pod pojęciami bank emisyjny i bank banków? W jaki sposób Narodowy Bank Polski zabezpiecza stały dostęp do gotówki? Jakie działania realizuje bank centralny w ramach obrotu gotówkowego? Kim są uczestnicy krajowego obrotu gotówkowego? Jaką drogę przebywają w ramach obrotu gotówkowego banknoty i monety?

W jak sposób NBP dba o jakość i bezpieczeństwo polskich banknotów (broszura)

Kto w Polsce ma prawo emisji znaków pieniężnych? Jakie są banknoty obecne są w obiegu? Czy można wymienić zużyte lub uszkodzone banknoty i monety NBP? Kto produkuje polskie banknoty? Jakie są ich zabezpieczenia?

Laboratorium autentyczności (scenariusz lekcji)

Co to znaczy, że NBP jest bankiem emisyjnym? Czym różni się emisja od produkcji pieniądza? Jaka jest definicja znaków pieniężnych? Jakie typy zabezpieczeń chronią banknoty przed fałszerstwami? Jakie zmodernizowane zabezpieczenia polskich banknotów obiegowych wprowadzono w latach 2014-2016? Czy można samodzielnie nauczyć się je rozpoznawać? Jakie konsekwencje grożą za posługiwanie się fałszywymi pieniędzmi?

Chemia na straży złotego (scenariusz lekcji i animacja)

Jakie doświadczenie można zrobić w szkolnym laboratorium, żeby sprawdzić, z czego jest zrobiona polska moneta jednogroszowa? Czy banknoty są z papieru i czym jest polimer? Jakie są najważniejsze zabezpieczenia pieniędzy chroniące przed fałszerstwami?

Pieniądz w dziejach Polski (scenariusz lekcji i prezentacja)

Czym płacono na ziemiach polskich od średniowiecza do denominacji w 1995 r.? Które polskie reformy walutowe na przestrzeni wieków były najważniejsze? Od kiedy polski złoty jest w obiegu? Jak kształtowała się polska bankowość centralna?

Rola pieniądza w gospodarce (scenariusz lekcji i animacja)

Czym jest pieniądz i jak przebiegała jego ewolucja od barteru po waluty wirtualne? Jakie są podstawowe funkcje pieniądza oraz jego cechy? Czym jest ruch okrężny pieniądza w gospodarce? Jakie są rodzaje zabezpieczeń banknotów przed fałszerstwem?

Narodowy Bank Polski – bank centralny (komiks)

O roli i zadaniach NBP w przystępnej, komiksowej formie. Narodowy Bank Polski jako emitent polskiego pieniądza gotówkowego. Organy NBP. Trzy funkcje banku centralnego i główne obszary działalności. Prowadzenie polityki pieniężne. Rola NBP w systemie płatniczym. Zarządzanie rezerwami dewizowymi. Obsługa bankowa Skarbu Państwa.

Złoty – polska waluta narodowa (komiks)

O polskiej walucie w przystępnej, komiksowej formie. Skąd się wziął złoty? Jakie znaki pieniężne obowiązują w Polsce? O zabezpieczeniach polskich banknotów przed fałszerstwami.  Metoda weryfikacji autentyczności banknotów w czterech krokach. O banknotach obiegowych i kolekcjonerskich. O powszechnej dostępności gotówki i obiegu gotówki w gospodarce.

Na tropach złotego (komiks)

Który polski władca jako pierwszy wybijał monety? Czy grosz od zawsze był drobnym pieniądzem? Dlaczego złoty nie od razu występował w formie monet i banknotów? W jakich okolicznościach wprowadzono w Polsce pierwsze pieniądze papierowe? Komiksowa podróż w czasie pozwalająca prześledzić najważniejsze wydarzenia z historii polskiego pieniądza.

Śladami polskiego pieniądza – Pieniądz niepodległej Rzeczpospolitej (film)

W piątym odcinku serii filmów edukacyjnych „Śladami polskiego pieniądza” koncentrujemy się na historii dwóch walut, które obowiązywały w Polsce pomiędzy pierwszą i drugą wojną światową. Przyjrzymy się bliżej zjawisku hiperinflacji, opowiemy o niezwykle ważnej reformie walutowej, a także dowiemy się, dlaczego banknoty z tego okresu często uważane są za małe dzieła sztuki.

Historia złotego (film)

Jakie były początki polskiej waluty? Dlaczego płacimy złotym, a nie piastem, polem czy lechem? Kiedy złoty oficjalnie został polską jednostką monetarną? Co się działo ze złotym podczas II wojny światowej i w czasach PRL? Jak zmieniły się polskie pieniądze po denominacji w 1995 r. Ile jest banknotów i monet w obiegu i jaka jest ich wartość?

Złoty. Wszystko, co chcecie wiedzieć o monetach (film)

Mosiądz, miedzionikiel i brązal, czyli z czego są wykonane polskie monety obiegowe? W pracowni projektanta monet. Czym jest relief, narzędzie pierwotne i stempel, czyli jak produkuje się monety w mennicy?

Złoty. Bankomaty i konwoje (film)

Jak konwojowane są pieniądze? Jak zostać konwojentem? Jakie technologie wykorzystuje się dla zapewnienia bezpieczeństwa przewozu pieniędzy? Jak pieniądze trafiają do banków i bankomatów? Na czym polega proces wypłacania pieniędzy z bankomatu?

Złoty. Numizmatyka (film)

O historii zapisanej na zabytkowych monetach. W pracowni konserwatora. Jakie zabiegi przywracają świetność starym monetom? Na czym polega profesjonalna wycena monet i banknotów? O seriach kolekcjonerskich emitowanych przez NBP.

Złoty. Wszystko, co chcecie wiedzieć o fałszerstwach (film)

Przykłady fałszerstw pieniędzy w Polsce kiedyś i teraz. Czy częściej są podrabiane monety czy banknoty? Jak odróżnić falsyfikat od autentycznego pieniądza? O nowoczesnych zabezpieczeniach polskich banknotów.

Mały format, wielka sztuka (film)

Film prezentuje wybrane projekty banknotów, przygotowane przez wybitnego grafika, Andrzeja Heidricha (1928 – 2019), który – na zlecenie NBP – przez ponad 50 lat projektował polskie papierowe znaki pieniężne. Wśród artystycznych opracowań „ojca polskich banknotów” można zobaczyć zarówno prace konkursowe i alternatywne warianty projektowe, jak również finalne wersje banknotów kolekcjonerskich i obiegowych z serii „Wielcy Polacy” oraz „Władcy Polski”. Banknoty prezentowane na ekspozycji Centrum Pieniądza NBP można zobaczyć w salach: Twórca pieniądza i produkcja pieniądza, Bank centralny oraz Upadek komunizmu.